Anadolu Uygarlıklarının Özellikleri Ders Notları
Hititler: A
- Kızılırmak çevresinde kurulmuştur. Başkenti‘‘Hattuşaş’’dır.
- Ülke krallar tarafından yönetilirdi. Krallara ‘‘Pankuş’’ adı verilen meclis yönetiminde yardımcı olurdu.
- ‘‘Tavanna’’ adı verilen kraliçeler kraldan sonra en yetkili kişiydi.
- Halk hür, yarı hür ve kölelerden oluşurdu.
- Çok tanrılı dine inanırlardı. Bu nedenle Hititlere ‘‘Bin Tanrı İli’’
- Tarım, hayvancılık, madencilik ve ticaretle uğraşmışlardır.
- Tarım ürünlerini depolarda saklarlardı.,
- Bahar bayramı ve ‘‘Antahşum’’ bayramında kutlamalar yapar, kurban keserlerdi.
- Pişmiş topraktan kaplar ve süs eşyaları yaparlardı.
- ‘‘Anal’’ adını verdikleri yıllıkları krallar tanrıya hesap vermek için yazdıklarından olayları olduğu gibi anlatmışlardır. Böylece tarih yazıcılığının ilk örnekleri ortaya çıkmıştır.
- Hititler topraklarını genişletmek için Mısırlılarla savaşmışlardır. Hititlerin galibiyetiyle biten savaş sonunda (MÖ 12.yüzyıl) bilinen ilk yazılı antlaşma olan ‘‘Kadeş’’ antlaşmasını imzalamışlardır.
Frigler:
- Frigler Sakarya Nehri’nin kıyısında kurulmuştur. Başkenti ‘‘Gordion’’’dur.
- Ülke kral tarafından yönetilirdi. En önemli kral ‘‘Midas’’ idir.
- Tarım ve hayvancılık en önemli geçim kaynağıdır. Tarımın gelişmesini sağlamak için ağır cezalar uygulamışlar öküz kesene ve sabankırana idam cezası uygulamışlardır.
- Dokumacılık maden işlemeciliği, fildişi, seramik ve ahşap işlemeciliğinde ilerlemişlerdir.
- ‘‘Tapates’’ adı verilen kilimleri vardır.
- Hiç çivi kullanmadan yaptıkları ahşap masalar vardır.
- ‘‘Fibula’’ adı verilen çatal iğneleri giysilerinde kullanmışlardır.
- Kralları ‘‘Tümülüs’’ adını verdikleri tepelerin içindeki ada şeklindeki mezara gömmüşlerdir.
- Çok tanrılı dine inanmışlardır. En önemli tanrısı Bereket Tanrıçası ‘‘Kibele’’dir.
Lidyalılar:
- Egedeniz’i kıyısında Menderes, Gediz Nehirleri etrafında kurulmuştur.
- Başkenti Manisa yakınlarınlarındaki ‘‘Sard’’dır.
- Ticaret çok gelişmiştir. Önceden ‘‘takas sistemi’’ni kullanmışlar, sonra altın ve gümüşün karışımından elde ettikleri parayı icat etmişlerdir.
- Ticaretin gelişmesi için Sarp’tan Ninova’ya (Bağdat- Irak) kadar uzanan ‘‘Kral Yolu’’ nu yapmışlardır.
- Kral Yolu üzerinde tarım ürünleri mermer, halı, kereste, deri ürünleri gibi ürünlerin ticaretini yapmışlardır.
- Ticaret yaptıkları uygarlıkların kültüründen etkilenmişlerdir.
- Tarım ve hayvancılık gelişmiştir. Mermer, gümüş, bakır, altın gibi doğal kaynakları vardır.
- Verimli ovalarda buğday üretmişler, meyve ağaçları yetiştirmişlerdir.
- Çok tanrılı dine inanmışlardır.
- Tümülüs ve saraylar yapmışlardır.
- Şehir yönetiminde kralların yanında asillerde söz sahibi olmuştur.
- ‘‘Paralı Askerler’’den oluşan ordular kurmuşlardır. Bu durum kısa sürede yıkılmalarına neden olmuşlardır.
Urartular:
- Van Gölü çevresinde kurulmuştur. Başkenti ‘‘Tuşba’’dır.
- Yeryüzü şekilleri ve iklimi elverişli olmadığından tarım sınırlı alanlarda yapılmıştır.
- Tarım için barajlar ve sulama kanalları yapmışlardır. Bu kanallara ‘‘Şamran Kanalı’’ günümüzde de kullanılmaktadır.
- Maden işlemeciliği, kaya oymacılığı, kabartma sanatı gelişmiştir.
- Çok tanrılı dine inanmışlardır. Ölümden sonraki hayata inandıklarından oda şeklindeki mezarlar yapmışlardır ve ölülerini çeşitli eşyalarıyla birlikte gömmüşlerdir.
- Kaya işlemeciliğinde ilerlemişler bu nedenle ‘‘Urartu’’ sınırları bir kale ile çevrelenmiştir.
İyonlar:
- Ege Denizi kıyısında kurulmuştur. Şehir devletleri şeklinde yaşadıklarından başkentleri yoktur. Yunan şehir devletlerine ‘‘Polis’’ denir. Bunlardan en önemlileri ‘‘Efes, Milet, Foça’’dır.
- Ticaret en önemli geçim kaynağıdır. Deniz ticaretinde gelişmişlerdir.
- Ticaret sayesinde zenginleşmişler ve birçok kültürle tanışmışlardır.
- Lidyalılardan öğrendikleri parayı kullanmışlardır.
- Ekonomik refah ve özgür düşüncenin varlığından dolayı bilim ve sanat gelişmiştir. Felsefede ‘‘Diojen’’, matematikte ‘‘Pisagor ve Tales’’, tıpta ‘‘Hipokrat’’ gibi bilim insanları gelişmiştir.
- İyonlar Çok tanrılı dine inanırlardı. Tapınak ve saray mimarisinde gelişmişlerdir.