Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları Kısa Ders Notları

Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları Kısa Ders Notları 

ANADOLU UYGARLIKLARI

Anadolu, Asya kıtasının batıya uzanan ek yarımadasıdır. Üç kıtanın ortasında bulunmaktadır Anadolu eski çağlardan beri insanların dikkatini çekmiş, önemli bir yerleşim ve uygarlık merkezi olmuştur.

Bunun nedenlerini şöyle sıralayabiliriz: 
* Coğrafi konumunun elverişliliğidir.
* İklimin insanların yaşamasına elverişli olmasıdır.
* Doğal kaynakların bol olmasıdır.
* Su kaynaklarına, verimli ovalara sahip olmasıdır.

HİTİTLER (M.Ö. 2000- M.Ö. 1200)

* MÖ. 2000 yıllarında Orta Anadolu’da kurulmuştur.
* Başkent Hattuşaş`dır. (Boğazköy)
* İlk yazılı antlaşma olan Kadeş Antlaşması’nı imzalamışlardır.
* Hitit kralı başkomutan, başrahip ve baş yargıçtı.
* Tavananna denilen kraliçenin de geniş yetkileri vardı.
* Pankuş Meclisi oluşturulmuştur.
* İnançları çok tanrılıdır. Ülkelerine Bin Tanrılı İl denirdi.
* Anal adını verdikleri yıllıklar yazmışlardır.
* Tarım ve hayvancılık önemli geçim kaynağıdır.
* Hititler, Asurlu tüccarlardan çivi yazısını öğrenmişlerdir.

FRİGLER (M.Ö. 750-600)

* Batı Anadolu’da kurulmuştur.
* Başkent Gordion’dur (Ankara-Polatlı)
* Halk genelde tarım ve hayvancılıkla uğraşmıştır.
* Frigler tarımı koruyan kanunlar yapmışlardır.
* Krallarına Midas denmiştir.
* Eski Yunan tanrılarına tapmışlardır.
* En büyük tanrıları bereket tanrısı Kibele’dir.
* Dokumacılık, madencilik, mobilyacılıkta ileri gitmişlerdir.
* Tapates adı verilen halı ve kilimleri ile ünlüdürler.
* Fibula denilen çatal iğneler yapmışlardır.
* Tümülüs denilen mezarlar yapmışlardır.

LİDYALILAR (M.Ö. 700 – M.Ö. 546)

* Batı Anadolu’da kurulmuştur.
* Başkent Sardes`dır.
* Kral Yolu’nu yapmışlar.
* Tarihte ilk kez parayı kullanmışlardır.
* Bu durum ticaretin gelişmesini sağlamıştır.
*Lidyalılar, Fenike alfabesini kullanmışlardır.
* Yunan tanrılarını kutsal saymışlardır.

İYONLAR (M.Ö. 1200- M.Ö. 700)

* Foça ile Büyük Menderes nehri arasında kurulmuştur.
* Şehir devletleri halinde yaşamışlardır.
* En güçlü krallarına Tiran denirdi.
* Önemlileri şunlardır: Efes, Milet, İzmir, Foça, Bodrum.
* Denizcilik ve deniz ticaretiyle uğraşmışlardır.
* Fenike alfabesini kullanmışlar.
* İlkel bir demokrasi idaresi kurmuşlardır.
* İyonlar bilim ve sanatta gelişmişlerdir. (Matematikte Tales ve Pisagor, Tarihte Heredot, Tıpta Hipokrat)

URARTULAR (MÖ 900 – MÖ 600)

* Doğu Anadolu’da kurulmuştur.
* Tuşpa (Van) başkenttir.
* Kale, sur, kanal gibi mimari eserler yapmışlar.
* Hayvancılıkla uğraşmışlardır.
* Taş ve maden işletmeciliğinde ileri gitmişlerdi.
* Şamran kanalı günümüze kadar sağlam kalmıştır.
* Savaş tanrısı Haldi en büyük tanrılarıdır.

MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI

Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölgeye “Mezopotamya” denmiştir.

SÜMERLER:

* Mezopotamya’da kurulmuştur.
* Şehir devletleri kurmuşlardır.
* En önemlileri: Ur, Uruk, Lagaş, Eridu, Kiş, Nippur’dur.
* Ziggurat denilen tapınaklar yapmışlardır.
* Krallarına Ensi veya Patesi adı verilirdi.
* En büyük ve güçlü krallarına Lugal Kalma denirdi.
* Sümerler çivi yazısını icat ederek kullanmışlardır.
* Tekerleği ilk kez kullanmışlardır.
*Gılgamış, Tufan ve Yaradılış destanları vardır.
* İlk yazılı kanunu Urukagina tarafından yapılmıştır.
* Yılı 30 günlük 12 aya bölmüşlerdir.
* Ay ve güneş tutulmalarını hesaplamış, ay yılına göre takvimi kullanmışlardır.
* Çarpma ve bölme cetvelleri hazırlamışlardır.
* Yüzey ve hacim ölçülerini, daireyi 360 dereceye bölmesini biliyorlardı.

BABİLLİLER:

* Başkentleri Babil’dir.
* En ünlü kralları Hammurabi’dir.
* Hammurabi Kanunları çok ünlüdür.
* “Göze göz dişe diş” kanunları diye bilinir.
* Babil Kulesini yapmışlardır.
* Babil’in Asma Bahçeleri çok ünlüdür.

ASURLULAR:

* Başkentleri Ninova’dır.
* Anadolu’da ticaret kolonileri (pazarlar) kurdular.
* Anadolu’da karum denilen ticaret kolonileri kurmuşlardır.
* Çivi yazısını Anadolu’ya öğrettiler.
* Ninova’da ilk kütüphaneyi kurdular.
* Arşivcilik faaliyetini başlattılar.
* Mimaride çok ilerlemişlerdir.