Osmanlı Devletinde Islahat Hareketleri

Osmanlı Devletinde Islahat Hareketleri

            Osmanlı Devleti  18. Yüzyıldan itibaren Avrupa’nın gerisinde kaldığını anlamış ve batı tarzında yenilikler yapmaya başlamıştır. Islahat “yenilik” anlamına gelir. Osmanlı devletinde yenilik hareketleri şu alanlarda olmuştur: yönetim, ordu, eğitim, ekonomi, kültür.  Osmanlı devletinde yenilik hareketleri şu padişah dönemlerinde olmuştur :

III. Selim Dönemi Yenilikler: 

Bu dönemde yapılan yenilik hareketlerinin genel adı  NİZAM-I CEDİT’TİR. 

III. Selim Döneminde Yapılan Yenilikler:

• Avrupa’da  sürekli  elçilikler kuruldu.
• Kara mühendishanesi kuruldu.(mühendishane-i berr-i hümayun)
• Yerli malı ürünler kullanılması teşvik edildi.
• NİZAM-I CEDİT adlı ordu kuruldu.
• Nizam-ı cedit ordusunun ihtiyaçları için İRAD-I CEDİT   hazinesi  oluşturuldu.

Bilgi Notu:  III. Selim dönemi Kabakçı Mustafa ayaklanması ile sona erdi.(1807)

II: Mahmut Döneminde Yapılan Yenilikler:

Askeri Alanında Yapılan Yenilikler:

•     1826 – Yeniçeri Ocağı kaldırıldı. Devlet otoritesine karşı koyan yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla padişah otoritesi güçlendi. Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla padişahlar yeniden yönetime egemen olmuştur. Yapılacak ıslahatların önü açılmıştır.
•     Yeniçeri ocağı yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye  adlı ordu kuruldu.
•     Orduya subay yetiştirmek için: Harp Okulu açıldı.
•     Ordunun doktor ihtiyacı için: Tıbbiye açıldı.
•     Sekban-ı Cedit Ocağı kuruldu.

Yönetim Alanında Yapılan Yenilikler:

•     Divan kaldırıldı yerine Nazırlıklar(Bakanlıklar) kuruldu.
•     Tımar sistemi kaldırıldı yerine devlet memurlarına maaş bağlandı.
•     Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.
•     Posta Ve Polis teşkilatı kuruldu.
•     Devletin aldığı kararları yayımlamak için  ilk resmi gazete  Takvim-i Vekay-i çıkarıldı.
•     Devlet memurlarına ceket, pantolon, fes giyme zorunluluğu getirildi.
•     Divan-ı Ahkam-ı Adliye adlı yardımcı danışma meclisi kuruldu.

Eğitim – Kültür Alanında Yapılan Yenilikler:

•     İstanbul’da ilköğretim zorunlu hale getirildi.
•     Avrupa-i tarzda okullar açılmış ve Avrupa’ya ilk defa öğrenciler gönderilmiştir.
•     Medreselerin yanında batılı tarzında eğitim veren okullar açıldı.
•     Ortaokul düzeyinde olan Rüştiyeler açıldı.

NOT: II. Mahmut döneminde ayrıca ekonomik gelişme için yerli malı kullanımı teşvik edilmiş; kumaş ve deri atölyeleri açılmıştır.

Ekonomik Alanında Yapılan Yenilikler:

• Yerli malı kullanımı teşvik edildi, memur ve asker elbiselerinin yerli kumaştan yapılması emredildi.
• Yerli üretimi arttırmak amacıyla yerli üreticiye gümrük kolaylığı sağlandı.
  Abdülmecit Döneminde Yapılan Yenilikler:

       Abdülmecit  dönemindeki en önemli yenilikler Tanzimat Ve Islahat Fermanları’nın yayımlanmasıdır. Bu fermanların yayınlama nedenleri şunlardır:Bu içerik dersimiz.com sitesinden alınmıştır.

•     Avrupalı   Devletlerin  Osmanlı devletinin içişlerine karışmasını önlemek
•     Osmanlı devletinde yaşayan tüm halkların haklarını korumak
•     Osmanlı devletinin parçalanmasını önlemek.

 TANZİMAT FERMANI

(GÜLHANE HATT-I HÜMAYUN)

Ne Zaman Yayınlandı:  1839

Kim Tarafından Hazırlandı:Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlandı

ÖNEMLİ MADDELERİ:

•     Herkes kanunlar önünde eşittir.
•     Tüm  Osmanlı halkının ırz, namus, mal ve can  güvenliği devletin güvencesi altına alınacaktır.
•     Herkesten gelirine göre vergi alınacaktır.
•     Herkes mal ve mülk hakkına sahiptir; bunları miras bırakabilir.
•     Mahkemeler herkese açık olacak; kimse yargılanmadan cezalandırılmayacaktır.

TANZİMAT FERMANIN ÖNEMİ:

•     Bu ferman ile padişah ilk kez kanun gücünün üstünlüğünü kabul etmiştir. Hukukun üstünlüğü ilkesi kabul edilmiştir. Bu ferman anayasacılık hareketlerinin ilk adımı sayılır.
•     Can ve mal güvenliği, mülkiyet hakkı yasal güvence altına alındı.
•     Bu dönemde batılı aydın ve devlet adamları yetişmiştir.
•     Avrupa hukuk kurallarına göre yargılama yapan mahkemeler kuruldu.
•     Osmanlı devleti Tanzimat ile birlikte batılılaşma yönünde önemli bir adım attı.

ISLAHAT FERMANI

Ne Zaman Yayınlandı: 1856

ISLAHAT FERMANININ ÖNEMLİ MADDELERİ:

•     Azınlıklara din ve mezhep özgürlüğü tanınacak, kilise ve okul açmalarına izin verilecek.
•     Gayrimüslimleri(Müslüman olmayan) küçük düşürecek ifadeler kullanılmayacak.
•     Gayrimüslimlerde Müslümanlar gibi devlet memuru olabilecek.
•     Azınlıklar askerlik hizmetlerini bedelli olarak yapabileceklerdir.

ISLAHAT FERMANININ ÖNEMİ:

•     Bu ferman ile daha çok gayrimüslimlerin yani Hıristiyan, Yahudi gibi azınlıkların hakları düzenlenmiştir.
•     Azınlıklara devlet memuru olma hakkı verilmiştir.
•     Azınlıklara verilen geniş haklar Müslüman halkın tepkisini çekmiştir.