Sosyal Bilgileri 7. Sınıf Ders Notları: 6. Ünite Osmanlı Devleti'nde Divan-ı Hümayun Konu Özeti

[Arca İsmail]

Osmanlı Devleti’nde Divan-ı Hümayun

• Osmanlı Devleti’nde padişahın başkanlığında önemli devlet işlerini görüşmek üzere toplanan meclise, “Divan-ı Hümayun” denirdi. Orhan Bey döneminde, Divan’ın varlığı kesinlik kazanmıştır.
• Divan, Orhan Bey zamanından, Fatih’in ilk devirlerine kadar her gün toplanırdı. Toplantılar sabah namazından sonra başlar ve öğlene kadar devam ederdi. 15. yüzyılın ortalarından itibaren toplantılar haftada dört güne (Cumartesi, Pazar, Pazartesi, Salı) inmiş, Pazar ve Salı günleri de arz günleri olarak tespit edilmiştir.
• Divan, hangi din ve millete ait olursa olsun, kadın erkek herkese açıktı. Ülkenin herhangi bir yerinde haksızlığa uğrayan veya kadılarca haklarında yanlış hüküm verilmiş olanlar, vali ve askerî yetkililerden şikâyeti bulunanlar için Divan daima açıktı. Divan’da önce halkın dilek ve şikâyetleri dinlenir, ondan sonra devlet işleri görüşülüp karara bağlanırdı.
• Divan’da idari ve örfi işler sadrazam, şer’i ve hukuki işler kazasker, mali işler defterdar, arazi işleri de nişancı tarafından görülürdü. Divan üyelerinden başka o gün Divan’a gelmiş bulunan halka da din ve milliyet farkı gözetilmeksizin yemek verilirdi.
• Divan’da son söz padişaha aitti. Ancak padişah devlet işleri ile ilgili Divan üyelerine danışıp fikirlerini alırdı.
• Osmanlı Devleti’nin en önemli yönetim organlarından olan Divan-ı Hümayun, Yükselme Dönemi’nden sonra bozulmaya başladı. 19. yüzyılda II. Mahmut bu teşkilatı kaldırarak yerine Avrupa usulünde düzenlenmiş olan bakanlıkları kurdu.