Sosyal Bilgiler 7.Sınıf Ders Notları: 2. Ünite Nüfus Konusu

[Arca İsmail]

Nüfus: Sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısıdır.

Nüfus Yoğunluğu: Bir yerde kilometre kareye düşen insan sayısıdır

Nüfus Yoğunluğu = Toplam İnsan Sayısı / Yüz Ölçümü

Yüz Ölçümü

İnsanların beslenme, sağlık, eğitim vb. ihtiyaçlarını belirlemek, bunun için gerekli planlamaları ve yatırımları yapmak amacıyla nüfus sayımı yapılır.

Nüfus sayımı sonucu; yalnız insanların sayısı belirlenmez, nüfusun eğitim durumu, yaş ve cinsiyet durumu, ekonomik ve sosyal nitelikler, kırsal-kentsel nüfus özellikleri, nüfus artış hızı gibi özellikler de belirlenir.

TÜRKİYE’DE NÜFUS: İlk nüfus sayımı (1831) II. Mahmut döneminde yapıldı. Yalnızca ( vergi verecek ve askere gidecek olan) erkekler sayıldı. Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk nüfus sayımı 1927 yılında, ikincisi 1935 yılında yapılmıştır. 1990’ a kadar 5 yılda bir, sonra 10 yılda bir yapılmış ancak 1997 yılında seçmen sayısını tespit etmek için bir ara sayım yapılmıştır. 2000 ve Son nüfus sayımı 2007’ de yapıldı.

Ülkemizde nüfus sayımlarıyla görevli olan kurum Devlet İstatistik Enstitüsü’dür. Ancak DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü)’nin adı 2005 yılında TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) olarak değiştirilmiştir.

Nüfus Artışı: Sınırları belli bir alanda, belirli bir süre içinde meydana gelen insan sayısındaki çoğalmaya denir.

Bir yerdeki nüfus artışı; doğumlara, ölümlere, göçlere, sağlık ve beslenme olanaklarının artmasına bağlıdır. Bir yerde doğum oranı ölüm oranından fazla ise orada nüfus artışı var demektir. Nüfusun bu şekilde çoğalmasına Doğal Nüfus Artışı denir.

*Türkiye’de en az nüfus artışı 2. Dünya Savaşı nedeniyle 1940–1945 arası, en fazla nüfus artışı hayat şartlarının düzelmesiyle 1955–1960 arası olmuştur.

Nüfus Artışının Olumlu Sonuçları
​

1-Üretim ve vergi gelirleri artar.
2-Mal ve hizmetlere talep artar.
3-İş gücü artar ve ucuzlar, üretim ucuzlar.
4-Yurt savunması kolaylaşır.
1-Kişi başına düşen mili gelir azalır.
2-Enflasyon ve işsizlik artar.
3-Göç ve çarpık kentleşme artar.
4-Kaynaklar hızla tükenir.
5-Trafik sorunu ortaya çıkar.
6-İhracat azalır
7-Anarşi, terör artar.
8-Altyapı yetersiz kalır.

Nüfus Artışının Olumsuz Sonuçları​

1-Kişi başına düşen mili gelir azalır.
2-Enflasyon ve işsizlik artar.
3-Göç ve çarpık kentleşme artar.
4-Kaynaklar hızla tükenir.
5-Trafik sorunu ortaya çıkar.
6-İhracat azalır
7-Anarşi, terör artar.
8-Altyapı yetersiz kalır.

Türkiye’de nüfusun ve nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölge; Marmara, en az olduğu bölge; D.Anadolu Bölgesi’dir.

Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler

Fiziki Faktörler: İklim özellikleri-Yer şekilleri-Toprak özellikleri-Su kaynakları

Beşeri Faktörler: Sanayileşme-Tarım-Yeraltı kaynaklarının işletilmesi-Ticaret-Turizm-Ulaşım

NOT: 2006 yılından itibaren adrese dayalı nüfus sayımı yapılmaya başlanmıştır (vatandaşlık numarası esas alınarak).

—Türkiye’de Nüfusun Dağılışı-​

Yoğun Nüfuslu Yerler:

-Marmara Bölgesi (Çatalca-Kocaeli):Nüfusun yoğun olma sebepleri tarım, sanayi, ulaşım, turizm, ticaret

-Kıyı Ege: Nedeni tarım, sanayi, turizm, ticaret

-İç Anadolu (Yukarı Sakarya): Nedeni başkentin burada olması, tarım, ticaret, sanayi

-Kıyı Akdeniz: Turizm, sanayi, tarım

-Doğu ve Batı Karadeniz Kıyıları: Tarım, sanayi, iklim

Seyrek Nüfuslu Yerler:

Doğu Anadolu’nun yüksek yerleri, Akdeniz’de Teke ve Taşeli Platoları, Ege’de Menteşe yöresi, Marmara’da Biga Yarımadası, Yıldız Dağları, İç Anadolu’da Tuz Gölü ve çevresi, Karadeniz’de Sinop, Bayburt ve Gümüşhane’ dir.

-Buraların iklimi sert, ulaşımı zor, dağlar fazladır. Madencilik, sanayi, turizm, tarım gelişmemiştir. (Bu şartlardan hepsi bir şehirde bulunmayabilir. Mesela Sinop’un iklimi çok güzeldir ancak iç kesimle bağlantısı zordur.)


GÖÇ: Doğal afetler, ekonomik ya da toplumsal nedenlerle birey veya toplulukların yer değiştirmesidir. “İç göç” ve “dış göç” olarak ikiye ayrılır:

1.İç Göç: Ülke içinde yapılan göç: Buda sürekli ve mevsimlik göç diye ikiye ayrılır.

İç Göçün Nedenleri:

1-Kırsal kesimde hızlı nüfus artışı 2-Tarım alanlarının miras yoluyla parçalanması

3-Kırsal kesimde iş imkânının yetersiz olması 4-Kentlerde ki iş, sağlık, eğitim vs hizmetlerin daha iyi olması

5-Doğal afetler 6-Makineli tarım 7-Güvenlik(terör) 8-Kan davaları 9-Tayin-Atama

** En çok göçü Karadeniz ve Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri verir. Göç veren başlıca iller; Artvin, Kars, Gümüşhane, Sinop, Kastamonu, Siirt, Trabzon, Kırklareli ve Rize’dir.

**En çok göç alan yerler; İstanbul, İzmir, Adana, mersin gibi büyük ve sanayisi gelişmiş illerdir

Kırdan-Kentlere Göçün Sonuçları:

1- Kentlerde altyapı ve eğitim sorunları oluşur.

2- Gecekondulaşma sorunu.

3- Çevre kirliliği ve gürültü kirliliği.

4- Çevreye uyum sorunu yaşanması (kültür çatışması)

5- Doğal çevrenin bozulması

5- Yol, su, elektrik, sağlık kuruluşlarının yetersizliği.

2.Dış Göç: Ülke dışına yapılan göç.

Beyin Göçü: Kariyer sahibi kişilerin (doktor, mühendis, iktisatçı gibi) başta Avrupa ve ABD olmak üzere başka ülkelere gitmesine denir. Beyin Göçünün Nedenleri:

• Sanayileşmiş ülkeler, nitelikli iş gücünü ülkelerine çekmek için onlara yüksek ücret ödemektedir.
• Gelişmiş ülkelerde çalışma koşulları kolaydır.
• Ülkesinde, sanayi ve ticaretin gelişmemesi sonucu nitelikli iş gücünün kendine uygun iş bulmakta zorlanması

DEVLET VATANDAŞ ELELE

• Devlet insanların eğitim, sağlık gibi imkânlarını karşılar. Ancak gönüllü vatandaşlar da devlete yardım ederek okul, hastane gibi devlet kurumu yaptırarak devlete yardım edebilir. Ya da dernek vakıflar aracılığıyla kişilere veya öğrencilere maddi ve manevi yardımda bulunabilir.
• - “Haydi Kızlar Okula” kampanyası ile okul çağındaki bir çok kız öğrencinin okuması sağlanmıştır.
• - “Temel Eğitime Destek” kampanyası ile vatandaş ile devlet okullar yapmakta, onarmakta, ekonomik durumu zayıf öğrencileri okutmaktadır.
• - Darüşşafaka Cemiyeti kendi okullarını açarak genelde babası olmayan çocukları alarak okutmaktadır. Bu görevi topladığı bağışlarla yerine getirmektedir.
• - ÇATOM (Çok Amaçlı Toplum Merkezi) GAP projesi kapsamında Güney Doğu Anadolu’daki illerde kurulmuştur amacı kız ve kadınlara kurslar açarak onlara meslek edindirmektir.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI​

EMEKLİ SANDIĞI: Tüm devlet kurumlarında memur kadrosunda çalışanlar ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla kurulmuştur.
BAĞ-KUR: Belirli bir prim karşılığında, devlet eliyle esnaf, sanatkârlar ve bağımsız çalışanlar ve bunların bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla kurulmuş bir sosyal güvenlik kuruluşudur.
SSK (Sosyal Sigortalar Kurumu): Özel işletme, kuruluş ve fabrikalarda çalışanların ve bunların bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sosyal güvenliklerini sağlayan bir kuruluştur.
NOT: Hiçbir sosyal güvenlik kurumuna bağlı olmayan, hiçbir geliri, taşınmazı (ev, araba, arsa vs.) olmayan vatandaşlara devlet tarafından Yeşil Kart verilmektedir. NOT: Hepsi SGK adı altında birleştirildi.