Ders Notu Osmanlı Devletinde Islahat Hareketleri

[Mehmet0201]

Osmanlı Devletinde Islahat Hareketleri

Osmanlı Devleti 18. Yüzyıldan itibaren Avrupa’nın gerisinde kaldığını anlamış ve batı tarzında yenilikler yapmaya başlamıştır. Islahat "yenilik" anlamına gelir. Osmanlı devletinde yenilik hareketleri şu alanlarda olmuştur: yönetim, ordu, eğitim, ekonomi, kültür. Osmanlı devletinde yenilik hareketleri şu padişah dönemlerinde olmuştur :

III. Selim Dönemi Yenilikler: Bu dönemde yapılan yenilik hareketlerinin genel adı NİZAM-I CEDİT’TİR.

III. Selim Döneminde Yapılan Yenilikler:

• Avrupa’da sürekli elçilikler kuruldu.
• Kara mühendishanesi kuruldu.(mühendishane-i berr-i hümayun)
• Yerli malı ürünler kullanılması teşvik edildi.
• NİZAM-I CEDİT adlı ordu kuruldu.
• Nizam-ı cedit ordusunun ihtiyaçları için İRAD-I CEDİT hazinesi oluşturuldu.

Bilgi Notu: III. Selim dönemi Kabakçı Mustafa ayaklanması ile sona erdi.(1807)

II: Mahmut Döneminde Yapılan Yenilikler:

Askeri Alanında Yapılan Yenilikler:

• 1826 - Yeniçeri Ocağı kaldırıldı. Devlet otoritesine karşı koyan yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla padişah otoritesi güçlendi. Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla padişahlar yeniden yönetime egemen olmuştur. Yapılacak ıslahatların önü açılmıştır.
• Yeniçeri ocağı yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı ordu kuruldu.
• Orduya subay yetiştirmek için: Harp Okulu açıldı.
• Ordunun doktor ihtiyacı için: Tıbbiye açıldı.
• Sekban-ı Cedit Ocağı kuruldu.

Yönetim Alanında Yapılan Yenilikler:

• Divan kaldırıldı yerine Nazırlıklar(Bakanlıklar) kuruldu.
• Tımar sistemi kaldırıldı yerine devlet memurlarına maaş bağlandı.
• Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.
• Posta Ve Polis teşkilatı kuruldu.
• Devletin aldığı kararları yayımlamak için ilk resmi gazete Takvim-i Vekay-i çıkarıldı.
• Devlet memurlarına ceket, pantolon, fes giyme zorunluluğu getirildi.
• Divan-ı Ahkam-ı Adliye adlı yardımcı danışma meclisi kuruldu.
  

Eğitim - Kültür Alanında Yapılan Yenilikler:

• İstanbul’da ilköğretim zorunlu hale getirildi.
• Avrupa-i tarzda okullar açılmış ve Avrupa’ya ilk defa öğrenciler gönderilmiştir.
• Medreselerin yanında batılı tarzında eğitim veren okullar açıldı.
• Ortaokul düzeyinde olan Rüştiyeler açıldı.

NOT: II. Mahmut döneminde ayrıca ekonomik gelişme için yerli malı kullanımı teşvik edilmiş; kumaş ve deri atölyeleri açılmıştır.

Ekonomik Alanında Yapılan Yenilikler:

• Yerli malı kullanımı teşvik edildi, memur ve asker elbiselerinin yerli kumaştan yapılması emredildi.
• Yerli üretimi arttırmak amacıyla yerli üreticiye gümrük kolaylığı sağlandı.
  Abdülmecit Döneminde Yapılan Yenilikler:

Abdülmecit dönemindeki en önemli yenilikler Tanzimat Ve Islahat Fermanları’nın yayımlanmasıdır. Bu fermanların yayınlama nedenleri şunlardır:Bu içerik dersimiz.com sitesinden alınmıştır.

• Avrupalı Devletlerin Osmanlı devletinin içişlerine karışmasını önlemek
• Osmanlı devletinde yaşayan tüm halkların haklarını korumak
• Osmanlı devletinin parçalanmasını önlemek.

TANZİMAT FERMANI
(GÜLHANE HATT-I HÜMAYUN)

Ne Zaman Yayınlandı: 1839
Kim Tarafından Hazırlandı:Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlandı
ÖNEMLİ MADDELERİ:

• Herkes kanunlar önünde eşittir.
• Tüm Osmanlı halkının ırz, namus, mal ve can güvenliği devletin güvencesi altına alınacaktır.
• Herkesten gelirine göre vergi alınacaktır.
• Herkes mal ve mülk hakkına sahiptir; bunları miras bırakabilir.
• Mahkemeler herkese açık olacak; kimse yargılanmadan cezalandırılmayacaktır.

TANZİMAT FERMANIN ÖNEMİ:

• Bu ferman ile padişah ilk kez kanun gücünün üstünlüğünü kabul etmiştir. Hukukun üstünlüğü ilkesi kabul edilmiştir. Bu ferman anayasacılık hareketlerinin ilk adımı sayılır.
• Can ve mal güvenliği, mülkiyet hakkı yasal güvence altına alındı.
• Bu dönemde batılı aydın ve devlet adamları yetişmiştir.
• Avrupa hukuk kurallarına göre yargılama yapan mahkemeler kuruldu.
• Osmanlı devleti Tanzimat ile birlikte batılılaşma yönünde önemli bir adım attı.

ISLAHAT FERMANI
Ne Zaman Yayınlandı: 1856

ISLAHAT FERMANININ ÖNEMLİ MADDELERİ:

• Azınlıklara din ve mezhep özgürlüğü tanınacak, kilise ve okul açmalarına izin verilecek.
• Gayrimüslimleri(Müslüman olmayan) küçük düşürecek ifadeler kullanılmayacak.
• Gayrimüslimlerde Müslümanlar gibi devlet memuru olabilecek.
• Azınlıklar askerlik hizmetlerini bedelli olarak yapabileceklerdir.

ISLAHAT FERMANININ ÖNEMİ:

• Bu ferman ile daha çok gayrimüslimlerin yani Hıristiyan, Yahudi gibi azınlıkların hakları düzenlenmiştir.
• Azınlıklara devlet memuru olma hakkı verilmiştir.
• Azınlıklara verilen geniş haklar Müslüman halkın tepkisini çekmiştir.