Osmanlı devleti fetih hareketlerinin hızlı ve başarılı olmasının Sebepleri Neler

[&]

Osmanlı devleti fetih hareketlerinin hızlı ve başarılı olmasının Sebepleri Nelerdir?

Osmanlı Devleti’nin kısa zamanda gelişip büyümesinin nedenlerini anlamak için öncelikle Osmanlı Devleti’nin tarihi hakkında kısa bir bilgiye sahip olmamız gerekir. Bundan; bu dönem ödevinde öncelikle Osmanlı Devleti’nin tarihini kısaca inceleyecek; daha sonra da bu özetten yola çıkarak da sebepleri bulacağız.

Bölüm 1: Osmanlı Devletinin Tarihi
Bazı tarihçilere göre Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Bey'in babası Ertuğrul Gazi, onun babası Gündüz Alp olarak kabul edilmesine rağmen biz bu devletin kurucusunu Osman Bey olarak görmeyi daha uygun buluyoruz. Osman Bey’in soyu, Oğuz Türklerinin 24 boyunun en soylusu olan Kayı aşiretindendir. Osman Bey'in babası Ertuğrul Gazi, Selçuklu Sultani Sultan Alâaddin tarafından Bizans sınırına bir uç beyi olarak tayin edilmişti. Ertuğrul Gazi'ye yurt olarak verilen yer bugünkü Bursa, Kütahya ve Bilecik vilâyetlerinin sınırlarının birleştiği yerdir. Sonradan Söğüt kasabası Bizans'tan alınarak merkez yapılmıştır. Selçuklu Devletinde Uç Beyliklerinin vazifesi devletin sınırını korumak ve Hıristiyanlara karşı cihat etmekti. Ertuğrul Bey 1281 senesinde vefat etti. Yerine Osman Bey seçildi ve Uç Beyi oldu. Osman Bey üstün siyaset ve savaş kabiliyeti ile kısa zamanda Bizans'tan büyük topraklar elde etti. Bursa ve İznik alındı. Osman Bey 1299'da bağımsızlığını ilân etti. Gazilere tımarlar verdi. Kalelere subaşı, dizdar ve kadı tayin etti. Osman Bey, 1303'de İznik’i kuşattı. Osman Bey, Bursa’yı da aldıktan sonra aynı senede vefat etti. Osman Bey'den sonra yerine oğlu Orhan Bey geçti. Orhan Bey de fetihlere devam etti. Bizanslılardan İznik ve İzmit’i aldı. İznik kuşatması sırasında kalenin yardımına gelen Bizans ordusu yenildi ve Karesi Beyliği, Osmanlıların eline geçti. Sonra sırasıyla Gelibolu, Bolayır, Malkara, Çorlu ve Tekirdağ ele geçirildi. Ankara ahilerden alındı. Osmanlı Devletinde para ilk defa bu devirde basıldı. Orhan Gazi 1362'de ölünce yerine oğlu I.Murat geçti. I.Murat, Çorlu ve Lüleburgaz’ı ele geçirdi. Lala Şahin Paşa da Edirne'yi aldı. Filibe ve Gümülçine de Osmanlıların eline geçti. Bunun üzerine Haçlılar Edirne'ye yürüdüler. Fakat Hacı İlbayı Haçlıları perişan etti. Bulgar Kralı, Osmanlı himayesine girdi. Çirmen'de Sırplar yenilgiye uğratılınca (1371), Sırp despotu Osmanlılara bağlandı ve yılda 50 okka gümüşle, savaşlarda yardımcı asker vermeyi kabul etti. Bulgaristan'da Sofya ve Nis Osmanlı hakimiyetine geçti. Sırp Kralı ve Bosna Kralı, Hırvat ve Arnavut Prensleri, Osmanlılara karşı birleşti ve 30.000 kişilik bir kuvvetle, Osmanlıları Ploşnik'te yendiler. Bundan yararlanmak isteyen Avrupalılar, Haçlı Birliği kurdular. I.Murat Rumeli'ye geçti ve iki ordu Kosova'da karşılaştı. Haçlılar yenildi. Savaştan sonra I.Murat bir Sırplı tarafından öldürüldü. (1389) Yerine oğlu Bayezid geçti. I.Murat’ın ölümünden faydalanmak isteyen Aydınoğulları, Saruhanoğulları, Germiyanoğulları, Menteşeoğulları, Hamidoğulları Osmanlılara savaş açtılar. 1389'da Yıldırım Bayezid, onların Anadolu'daki hâkimiyetlerine son verdi. Yıldırım Bayezid, 1396'da İstanbul’u kuşattı. Bu kuşatma yeni bir Haçlı seferine sebep oldu. Niğbolu'da savaş; Haçlıların yenilgisiyle sonuçlandı. Sonra İstanbul kuşatmasına devam edildi. Anadolu Hisarı yapıldı. "Boucicant" kumandasında bir donanma İstanbul’a yardıma geldi. İstanbul’u Türklerin kuşatmasından kurtardı ve şehir yakınındaki kaleleri geri aldı. Yıldırım Bayezid buna çok üzüldü. 1400'de İstanbul’u yeniden kuşattı. Bu defa da Timur'un Anadolu'ya girmesi kuşatmayı kaldırmasına sebep oldu. Anadolu'ya giren Timur, Sivas’ı alarak yağmaladı. Yıldırım ordusunu topladı ve 1402'de Timur ile Ankara'da karşılaştı. Savaş Bayezid'in yenilmesi ve esir olması ile sonuçlandı. 1403'de Yıldırım Bayezid öldü. Ufak bir belirsizlikten sonra oğlu Çelebi Mehmet padişah oldu. Fakat 1421'de vefatı üzerine yerine oğlu II. Murat geçti. Bizans’ı kuşattı. Venediklilerle savaştı. Bir süre sonra II.Murat tahtı oğlu Mehmet’e bıraktı. Bu ise Haçlıların yeni saldırılarına sebep oldu. II.Murat, Osmanlı ordusunun başına tekrar geçerek Haçlıları Varna'da yendi ve yeniden padişah oldu. 1448'de bir Haçlı ordusunu da Kosova'da yendi. 1451'de II.Murat ölünce yerine oğlu Mehmet padişah oldu. II.Mehmet, Rumelihisarı’nı yaptırarak İstanbul’u kuşattı. 53 gün süren bir kuşatmadan sonra şehri fethetti. (29 Mayıs 1453) Sırbistan ve Mora ele geçirildi. Ege'de Limni, Tosoz, Midilli, İmroz ve Eğriboz Osmanlıların eline geçti. Fatih Sultan Mehmet 1461'de Trabzon Rum İmparatorluğu’na son verdi. Kırım’daki Ceneviz Kolonileri ele geçirildi. 1473'de Akkoyunlular'a karsı sefere çıkıldı. Fatih Sultan Mehmet Otlukbeli'nde Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ı yendi. Fırat Nehrine kadar bütün Anadolu, Osmanlıların eline geçti. 1474'de Karaman Beyliği’ne son verildi. Daha sonra Fatih 1481'de Mısır seferine çıktı. Fakat Gebze'de öldü. Yerine oğlu Bayezid geçti. Bayezid zamanında Hersek ve Boğdan Osmanlı hâkimiyetine girdi. Bayezid'in son zamanlarında oğulları arasında saltanat mücadelesi başladı. Yeniçeriler, kahramanlığına ve cesaretine hayran oldukları Yavuz Selim'in tarafını tuttular. 1512'de Bayezid, tahtı Selim'e bırakmak zorunda kaldı. Selim; Dulkadiroğulları'nın ülkesi ile Maraş ve Elbistan’ı fethetti. Memluklar önce Mercidabık'ta (1516), sonra da Ridaniye'de (1517) yenildiler. Suriye, Mısır ve Hicaz Osmanlı idaresine geçti. Yavuz Sultan Selim yeni sefer için Edirne'ye giderken Çorlu'da öldü. (1520) Yerine oğlu Süleyman hükümdar oldu. Belgrat ve Rodos Osmanlı topraklarına katıldı. Mohaç'ta yapılan savaşta Macar ordusu yenildi. Macaristan Osmanlı Devleti'ne bağlı bir krallık haline getirildi. 1529'da Viyana kuşatıldı. Fakat şehir alınamadı. Kanuni 1566'da Zigetvar Kalesi'ni almak üzere yola çıktı. Kuşatma devam ettiği sırada öldü. Ölümünden kısa bir süre sonra da kale alindi. Yerine oğlu Selim geçti. Selim zamanında Kıbrıs ele geçirildi. (1570) II.Selim 1574 yılında vefat edince, yerine oğlu III.Murat geçti. Sokullu Mehmet Paşa sadrazamlıkta bırakıldı. İran’la 12 yıl süren savaşlar, Osmanlıların üstünlüğü ile sonuçlandı. Sokulu Mehmet Paşa dönemi yükseliş döneminin, yani bizim konumuzun son yöneticisidir. Bundan dolayı Osmanlı Tarihi’nin geri kalan kısmı daha yüzeysel anlatılacaktır.
III.Mehmet öldükten sonra yerine oğlu I.Ahmet geçti. 1603'te Osmanlılar Avusturya savaşları ile uğraşırken, İran Şahı Osmanlı topraklarına saldırdı. Bu savaşa İstanbul’da yapılan bir antlaşmayla son verildi. İranlılar her yıl Osmanlılara iki yüz yük ipek vermeyi kabul ettiler. Sah Abbasi 200 yük ipeği vermeyince, İran’a tekrar savaş açıldı. Bu defa bir başarı elde edilemedi. 1618'de yapılan yeni bir antlaşma ile savaşlara son verildi. Bu arada Anadolu'da Celâli İsyânları başladı. Askeri başarılar azaldı. I.Ahmet’ten sonra tahta geçen I.Mustafa, hastaydı. Bu yüzden tahttan indirildi. Yerine II.Osman pâdişah oldu. II.Osman zamanında Lehistan kazaklarının Osmanlı topraklarına saldırmaları yüzünden meydana gelen savaşa padişah da katıldı. II.Osman bu savaşta yeniçerilerin disiplinsizliğini gördü ve yeni bir askeri teşkilat kurmaya karar verdi. Yeniçeriler isyan ettiler. 1622'de II.Osman tahttan indirildi ve öldürüldü. IV.Murat padişah oldu. IV.Murat sıkı bir disiplin kurdu ve kanlı temizlik hareketleriyle asayişi yeniden sağladı. Devlet nizamına bir çekidüzen verdikten sonra, İran seferine çıktı. Bağdat’ı ele geçirdi. IV.Murat 1640'da ölünce, yerine kardeşi İbrahim geçti. Sonra, Sultan İbrahim tahttan indirildi, yerine oğlu IV.Mehmet geçti. 1656'da KöPage Rankingülü Mehmet Pasa sadrâzâm oldu. KöPage Rankingülü Mehmet Pasa, IV.Murat devrindeki gibi Osmanlı Devletine eski kudretini kazandırdı. 1661'de KöPage Rankingülü Mehmet Paşa’nın ölümünden sonra yerine oğlu Fazıl Ahmet Paşa sadrâzâm oldu. Fazıl Ahmet Paşa Girit'e hareket etti. Kandiye Kalesi ele geçirildi. Girit Adası Osmanlı Devletine geçti. Fazıl Ahmet Paşa 1676'da öldü ve yerine Kara Mustafa Paşa sadrâzâm oldu. Belirli savaşlar sonunda 1699'da imzalanan Karlofça Antlaşmasıyla bütün Macaristan Avusturya'ya, Mora Venedik'e bırakıldı. (1700) Düzen yeniden bozuldu. IV.Mehmet tahttan indirildi. Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarıyla uğranılan kayıpların giderilmesi için harekete geçildi. Osmanlı Ordusu Prut'ta Rus Ordusunu yendi. Savaştan sonra yapılan Prut Antlaşmasıyla İstanbul Antlaşması ile Ruslara verilmiş olan yerler geri alındı. Sonra diğer ülkelerle de savaş yapıldı. 1718'de Pasarofça Antlaşmasıyla savaşlara son verildi. Sonra Lâle Devri başladı. (1718 - 1730) İstanbul’da Patrona İsyanı çıktı. O sırada padişah olan III.Ahmet tahttan indirildi. Yeni padişah I.Mahmut zamanında da savaşlara devam edildi. 1774'de bu savaşlar Küçük Kaynarca Antlaşması ile son buldu. Bu antlaşma gereğince; Kırım Osmanlı Devletinden ayrılıyordu. Bu arada Osmanlı Devletinde askeri ıslahatlara girişildi. Osmanlı tahtına III.Selim geçti. Selim şehzadeliğinde ve padişahlığı dönemindeki iki büyük savaşta, Osmanlı ordularının Avrupa devletlerinin ordularına göre geri kaldığını gördü. "Nizam-i Cedid" adında yeni bir ordu kurdu. Ancak bundan sonra da Osmanlı İngiliz kuvvetlerine karşı koyamadı ve Mısır’ı kaybetti. Bu sırada İstanbul’da Kabakçı İsyanı çıktı. III.Selim tahttan indirildi ve öldürüldü. Yerine IV. Mustafa geçti. Fakat Alemdar Mustafa, onu tahttan indirerek, yerine II.Mahmut’u geçirdi. Kendisi de sadrazam oldu. Yeniçeriler Alemdar Mustafa’yı öldürdüler. (1808) Bu sıralarda Osmanlı git gide zayıflıyordu. 1830'da Osmanlı Devleti, bağımsız bir Yunan Devleti'nin kurulmasını da kabul etti. Bu arada II.Mahmut öldü. Yerine oğlu Abdülmecit geçti. Boğazlar 1841'de bütün savaş gemilerine kapatıldı. 1839'da Tanzimat Fermanı ilân edildi ve bu ferman birçok yenilikler getirdi. Bu sıralarda Eflak ve Buğdan’da ihtilâller çıktı. Osmanlı Devleti bu hareketleri Rusya’nın yardımıyla bastırdı. 1853'de Kırım Savaşı başladı. 1856'da Paris Antlaşmasıyla savaş sona
erdi. 1860'da 23 Aralık 1876'da İstanbul’da bir konferans başladı. Aynı gün, Osmanlı Devleti I.Meşrutiyeti ilân etti. Makedonya'da 1902'de ihtilâl çıktı. 1908'de Meşrutiyet yeniden ilân edildi. Çok geçmeden de II.Abdülhamit Han tahttan indirildi. Bu ise Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılması için atılan son adim oldu. İtalya, Trablusgarp’a saldırdı. Osmanlı orduları, dört Balkan devleti karşısında yenilgiye uğradı. Balkan savaşlarından sonra, Birinci Dünya Savaşı çıktı. Osmanlı Devleti, Almanya’nın yanında Fransa, İngiltere ve Rusya'ya karşı savaşa girdi. (11 Kasım 1914) Savaş 4 yıl sürdü. Almanya, Avusturya ve Bulgaristan ile birlikte Osmanlı Devleti de, İngiltere - Fransa karşısında yenik düştü. 30 Ekim 1918'de savaşlara son verildi. İtilâf devletleri, İstanbul’a girdi. Kars Ermeniler; Ardahan Gürcüler; Antalya İtalyanlar; İzmir Yunanlılar; Urfa, Antep, Maraş ve Adana Fransızlar tarafından işgal edildi. Bu arada Anadolu da yeni bir idare oluşturuldu. 23 Nisan 1920'de Büyük Millet Meclisi toplandı. Elde kalan toprakların müdafaa ve korunması Meclis tarafından kabul edildi. 1908'de Abdülhamit Han’ın tahttan indirilmesinden sonra, devlet idaresinde hiç fonksiyonu kalmayan padişahlık 1 Kasım 1922'de kaldırıldı.
Osmanlı Devletinin kurucusu bulunan Osman Beyin idareyi ele aldığı tarih olan 1281 tarihinden saltanatın kaldırıldığı tarih olan 1922 yılına kadar tam 641 sene Osmanlı Devleti ayakta kalmıştır.

Bölüm 2: Osmanlı Devletinin Kısa Zamanda Gelişmesine Etki Eden Faktörlere Genel Bakış
Osmanlı devletinin kısa zamanda gelişmesinde Osmanlı Devleti’nin daha ilk padişahından beri yerleşmiş olan Devlet Yönetim Sistemi, Osman Gazi, Orhan Bey, I.Murat ve diğer büyüme dönemi padişahlarının yetişme şekilleri ve bunun sonucu olarak üstün başarıları en etkili sebeplerdir. Bunun yanı sıra gerek Osmanlı Devleti’nin coğrafi konumu, gerek o dönemdeki siyasi durum ve Osmanlı’ya yakın devletlerin durumu gibi birçok neden vardır. Ödevin geri kalanında bu nedenlerin bir kısmı en ince ayrıntılarına kadar açıklanacaktır. Bununla beraber bu nedenleri kısa ve öz olarak maddeler halinde listelemek de ödevin amacına uygun olacaktır.
Osmanlı devletinin kısa zamanda büyümesinin nedenleri aşağıdadır:
Kurulduğu bölgenin uç bölgesi olması ve Moğol baskısından uzak bulunması Topraklarının tek elden yönetilmesi (Merkezi yönetime sahip olması) Fetih hareketleri için gerekli kuvveti kolayca bulabilmeleri En baştan beri düzenli ve güçlü bir ordu kurma düşüncesine sahip olmaları ve bunu hayata geçirebilmeleri Başarılı bir yerleşim siyaseti izlemeleri Yönetimin gelişme döneminde tamamen Türklerin elinde olması (Bunun sonucunda çıkabilecek mutlak iç çatışmalar ve isyanların engellenmesi) Anadolu Türk beylikleri arasındaki mücadelelere başlangıçta katılmamaları Hıristiyan Bizans’a karşı gaza ve cihat duygusuyla hareket etmeleri Kuruluş devri hükümdarlarının üstün özelliklere sahip kişiler oluşu Bu hükümdarlarının üstün özelliklere sahip olması için yapılan eğitimlerin büyük bir ciddiyetle yapılması, padişahların eğitilmesi Bizans’ın, Balkanların ve Anadolu'nun karışıklık içinde bulunması Sürekli doğudan gelen Türkmen göçleriyle nüfusunun ve askeri gücünün artması Devletin izlediği siyasi politika Sağlam yapılı bir toprak idaresinin kurulması Sosyal Müesseselerin oldukça hızlı bir şekilde yapılması ve kendi kendilerine yetecek kaynaklarının hazırlanması yoluyla devlete yük bindirmemesini sağlamak Savaşlarda kazanılan ganimetler ile ekonominin oldukça iyi olması ve böylece devlet gücünün artması Ele geçirilen yerlerdeki insanlara iyi davranmak suretiyle onları isyana yönlendirmemek Ana yurttan ele geçirilen yerlere Türk’ler gönderilip buraların belirli bir ölçüde Türkleşmesini sağlamak Ele geçirilen yerlerde asayişi sağlamak üzere büyük bir çaba harcamak, düşman ailelerden birini oradan uzaklaştırmak ve buna benzer yollarla düzeni sağlamak İlk hükümdarların İslam Dini’ne oldukça bağlı kalması ve buna bağlı olarak insanlara yapılan muamelenin iyi olmasını sağlayarak halkın güvenini kazanmaları Padişahların her istediğini yapmamaları; onların da bazı nizamlara uymaları Karar verirken padişahların tek başına düşünmek yerine, ayrıca devletin ileri gelenlerine de danışmaları

 

[Sadık Hoca]

Osmanlı devleti fetih hareketlerinin hızlı ve başarılı olmasının Sebepleri Neler

sağolun