Anadolu Uygarlıklarının Özellikleri​ Ders Notları

Hititler:A

• Kızılırmak çevresinde kurulmuştur. Başkenti‘‘Hattuşaş’’dır.
• Ülke krallar tarafından yönetilirdi. Krallara ‘‘Pankuş’’ adı verilen meclis yönetiminde yardımcı olurdu.
• ‘‘Tavanna’’ adı verilen kraliçeler kraldan sonra en yetkili kişiydi.
• Halk hür, yarı hür ve kölelerden oluşurdu.
• Çok tanrılı dine inanırlardı. Bu nedenle Hititlere ‘‘Bin Tanrı İli’’
• Tarım, hayvancılık, madencilik ve ticaretle uğraşmışlardır.
• Tarım ürünlerini depolarda saklarlardı.,
• Bahar bayramı ve ‘‘Antahşum’’ bayramında kutlamalar yapar, kurban keserlerdi.
• Pişmiş topraktan kaplar ve süs eşyaları yaparlardı.
• ‘‘Anal’’ adını verdikleri yıllıkları krallar tanrıya hesap vermek için yazdıklarından olayları olduğu gibi anlatmışlardır. Böylece tarih yazıcılığının ilk örnekleri ortaya çıkmıştır.
• Hititler topraklarını genişletmek için Mısırlılarla savaşmışlardır. Hititlerin galibiyetiyle biten savaş sonunda (MÖ 12.yüzyıl) bilinen ilk yazılı antlaşma olan ‘‘Kadeş’’ antlaşmasını imzalamışlardır.

Frigler:

• Frigler Sakarya Nehri’nin kıyısında kurulmuştur. Başkenti ‘‘Gordion’’’dur.
• Ülke kral tarafından yönetilirdi. En önemli kral ‘‘Midas’’ idir.
• Tarım ve hayvancılık en önemli geçim kaynağıdır. Tarımın gelişmesini sağlamak için ağır cezalar uygulamışlar öküz kesene ve sabankırana idam cezası uygulamışlardır.
• Dokumacılık maden işlemeciliği, fildişi, seramik ve ahşap işlemeciliğinde ilerlemişlerdir.
• ‘‘Tapates’’ adı verilen kilimleri vardır.
• Hiç çivi kullanmadan yaptıkları ahşap masalar vardır.
• ‘‘Fibula’’ adı verilen çatal iğneleri giysilerinde kullanmışlardır.
• Kralları ‘‘Tümülüs’’ adını verdikleri tepelerin içindeki ada şeklindeki mezara gömmüşlerdir.
• Çok tanrılı dine inanmışlardır. En önemli tanrısı Bereket Tanrıçası ‘‘Kibele’’dir.

Lidyalılar:

• Egedeniz’i kıyısında Menderes, Gediz Nehirleri etrafında kurulmuştur.
• Başkenti Manisa yakınlarınlarındaki ‘‘Sard’’dır.
• Ticaret çok gelişmiştir. Önceden ‘‘takas sistemi’’ni kullanmışlar, sonra altın ve gümüşün karışımından elde ettikleri parayı icat etmişlerdir.
• Ticaretin gelişmesi için Sarp’tan Ninova’ya (Bağdat- Irak) kadar uzanan ‘‘Kral Yolu’’ nu yapmışlardır.
• Kral Yolu üzerinde tarım ürünleri mermer, halı, kereste, deri ürünleri gibi ürünlerin ticaretini yapmışlardır.
• Ticaret yaptıkları uygarlıkların kültüründen etkilenmişlerdir.
• Tarım ve hayvancılık gelişmiştir. Mermer, gümüş, bakır, altın gibi doğal kaynakları vardır.
• Verimli ovalarda buğday üretmişler, meyve ağaçları yetiştirmişlerdir.
• Çok tanrılı dine inanmışlardır.
• Tümülüs ve saraylar yapmışlardır.
• Şehir yönetiminde kralların yanında asillerde söz sahibi olmuştur.
• ‘‘Paralı Askerler’’den oluşan ordular kurmuşlardır. Bu durum kısa sürede yıkılmalarına neden olmuşlardır.

Urartular:

• Van Gölü çevresinde kurulmuştur. Başkenti ‘‘Tuşba’’dır.
• Yeryüzü şekilleri ve iklimi elverişli olmadığından tarım sınırlı alanlarda yapılmıştır.
• Tarım için barajlar ve sulama kanalları yapmışlardır. Bu kanallara ‘‘Şamran Kanalı’’ günümüzde de kullanılmaktadır.
• Maden işlemeciliği, kaya oymacılığı, kabartma sanatı gelişmiştir.
• Çok tanrılı dine inanmışlardır. Ölümden sonraki hayata inandıklarından oda şeklindeki mezarlar yapmışlardır ve ölülerini çeşitli eşyalarıyla birlikte gömmüşlerdir.
• Kaya işlemeciliğinde ilerlemişler bu nedenle ‘‘Urartu’’ sınırları bir kale ile çevrelenmiştir.

İyonlar:

• Ege Denizi kıyısında kurulmuştur. Şehir devletleri şeklinde yaşadıklarından başkentleri yoktur. Yunan şehir devletlerine ‘‘Polis’’ denir. Bunlardan en önemlileri ‘‘Efes, Milet, Foça’’dır.
• Ticaret en önemli geçim kaynağıdır. Deniz ticaretinde gelişmişlerdir.
• Ticaret sayesinde zenginleşmişler ve birçok kültürle tanışmışlardır.
• Lidyalılardan öğrendikleri parayı kullanmışlardır.
• Ekonomik refah ve özgür düşüncenin varlığından dolayı bilim ve sanat gelişmiştir. Felsefede ‘‘Diojen’’, matematikte ‘‘Pisagor ve Tales’’, tıpta ‘‘Hipokrat’’ gibi bilim insanları gelişmiştir.
• İyonlar Çok tanrılı dine inanırlardı. Tapınak ve saray mimarisinde gelişmişlerdir.