AMASYA GENELGESİ
( 20 – 22 HAZİRAN 1919)
Havza’da çalışmalarını tamamlayan Mustafa Kemal Paşa, Amasya’ya geçti.
Burada, daha önce hazırladığı genelgeyi Fuat (Orbay) Bey, Refet (Bele) Bey, Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Kazım Karabekir Paşa (Erzurum) ve Cemal Paşa (Konya) tarafından onaylandıktan sonra Anadolu’daki tüm askeri ve sivil makamlara gizli olarak bildirmiştir.
AMASYA GENELGESİ
( 20 – 22 HAZİRAN 1919)
- Havza’da çalışmalarını tamamlayan Mustafa Kemal Paşa, Amasya’ya geçti.
- Burada, daha önce hazırladığı genelgeyi Fuat (Orbay) Bey, Refet (Bele) Bey, Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Kazım Karabekir Paşa (Erzurum) ve Cemal Paşa (Konya) tarafından onaylandıktan sonra Anadolu’daki tüm askeri ve sivil makamlara gizli olarak bildirmiştir.
Yorum / Çıkarım: Genelgenin diğer komutanlara da onaylatılmasının amacı; Milli Mücadele’yi kişisel ve bölgesel olmaktan çıkarmak ve halk üzerindeki etkisini artırmaktır.
Amasya Genelgesinin Maddeleri:
- Vatanın bütünlüğü ve Milletin bağımsızlığı tehlikededir.
- İstanbul Hükümeti üzerine düşen görevleri yerine getirmemektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gibi göstermektedir. = Milli mücadelenin gerekçesi.
Yorum / Çıkarım: 1. Ve 2. Maddeler Kurtuluş Savaşı’nın gerekçesini belirtmektedir.
İstanbul hükümetine ilk defa açıkça karşı çıkılmıştır.
- Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
Yorum / Çıkarım: Bu madde ile Kurtuluş Savaşı’nın amacı ve yöntemi yani niçin ve nasıl yapılacağını belirtmiştir.
İlk defa ulusal egemenlikten bahsedilmiştir.
- Milletin sesini dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden uzak Milli Bir Kurulun oluşturulması gerekmektedir.
Şeker Bilgi: Temsil heyetinin oluşturulması fikri ilk defa ortaya atılmıştır.
- Anadolu’nun en güvenilir yeri olan Sivas’ta bir kongre toplanacaktır. Bu kongreye her ilden, milletin güvenini kazanmış 3 delege katılacak, bu delegeler Müdafaai Hukuk Cemiyetleri ve Belediyeler tarafından seçilecektir.
Yorum / Çıkarım: Milletin güvenini kazanmış, Milli Mücadele taraftarı kişilerin seçilmesi ve vatanın geleceği ile ilgili kararların halkın istekleri doğrultusunda alınmasını sağlamak amaçlanmıştır.
- 10 Temmuz’da Doğu illeri adına Erzurum’da bir kongre toplanacaktır.
Şeker Bilgi: Erzurum Kongresi’nin toplanmasına burada karar verilmiştir.
- Ordular kesinlikle dağıtılmayacak, askeri ve sivil yöneticiler, görevlerini terk ve teslim etmeyeceklerdir.
Yorum / Çıkarım:
- İlk defa Mondros Mütarekesine, İtilaf Devletlerine ve İstanbul yönetimine açıkça karşı çıkılmıştır.
- Gerektiğinde silahlı ve topyekûn bir mücadelenin yapılabileceğinin işaretleri verilmiştir.
- Amasya Genelgesi’nin yayınlanması üzerine İtilaf Devletleri İstanbul Hükümeti’ne baskı yapmış, Mustafa Kemal 9. Ordu görevinden alınmıştır.
- Buna karşılık Mustafa Kemal 7 – 8 Temmuz 1919 gecesi 9. Ordu Müfettişliği görevinden istifa etmiş ancak, İstanbul’a dönmeyeceğini ve Anadolu’da mücadeleye devam edeceğini bildirmiştir.
Yorum / Çıkarım: Bu durum Mustafa Kemal’in kararlılığını, mücadeleci kişiliğini ve vatanseverliğini gösterir.
Şeker Bilgi: Mustafa Kemal, (Sakarya Savaşı öncesinde) TBMM’nin kendisine ‘‘Başkomutanlık’’ yetkilerini vermesine kadar sivil olarak mücadelesine devam etmiştir.
- Amasya Genelgesi Mustafa Kemal’in resmi görevle yaptığı son çalışmadır.