Sosyal Bilgiler 7. Sınıf Ders Notları: 3. Ünite Türkiye Selçuklu Devleti Konusu

[Arca İsmail]

TÜRKİYE SELÇUKLULARI VE BEYLİKLER DÖNEMİ’NDE KÜLTÜR VE UYGARLIK ​

Devlet Yönetimi: Mutlak monarşi(tek kişinin egemenliğine dayanan yönetim şekli)

Hükümdarlık belirtileri: Para bastırma, Hutbe okutma. Ülke yönetim bakımından eyaletlere ayrılmıştır. Eyaletlerin başında “Melik” veya “Vali” bulunurdu. Hükümdar ailesinin erkek çocukları Melik unvanı ile illere vali olarak atanır, yanlarına da tecrübeli bir devlet adamı atabey unvanı ile verilirdi. Bundaki amaç Melik tahta geçtiği zaman tecrübe kazanmasıydı

Eyaletlerin güvenlik işlerine “Subaşı”, adalet işlerine “Kadılar” bakardı.( Melik: Hükümdarın erkek çocuğu)

Devlet Hükümdar ailesinin ortak malı sayılırdı. Tahta hükümdarın hangi oğlunun geçeceği belli değildi. Bunun iyi tarafı en iyi olanın başa geçmesiydi. Kötü yanı kardeş kavgalarına ve devletin yıkılmasına sebep olabilirdi.

Ordu:

1. 1. Hassa Askerleri: Doğrudan hükümdara bağlıdır.
2. 2. İkta Askerleri (Tımarlı Sipahiler): Kendilerine maaş karşılığı toprak verilen devlet memuru ve komutanların yetiştirdiği askerlerdir.
3. 3. Türkmenler: Sınır boylarındaki uç beyliklerinin askerleridir.

Sosyal Hayat

Halk; şehirli, köylü ve göçebe olarak üçe ayrılırdı. Göçebeler; hayvancılıkla, köylüler; tarımla uğraşırlardı. Şehirde yaşayanlar; ticaret, sanat ve esnaflık yaparlardı. Şehirde yaşayan esnaf ve tüccarlar loncalar halinde teşkilatlanmıştı. Her esnaf grubu (dokumacı, kunduracı, saraç, marangoz, demirci, bakırcı vb.) bir lonca oluşturdu. Loncaların en önemli görevi, mesleki dayanışmayı sağlamaktı. Loncalar “Ahi Teşkilatı”na bağlıydı.

Ahilik: Şehirde oturan esnafın aralarında birleşerek kurdukları dini ve ekonomik özellikte bir teşkilattır. Bu teşkilat içinde zanaatkârların iş kollarına göre loncaları olurdu. Ahiler devletin zayıfladığı zamanlarda asayiş ve güvenlik işlerine de bakar, yönetimde etkili olurdu.

Ekonomik Hayat

İpek Yolu üzerinde bulunan şehirler (Malatya, Kayseri, Sivas, Konya, Antalya, Ankara, Sinop) gelişmiş ticaret şehirleri idi. Ticareti geliştirmek için aldıkları tedbirler;

• Anadolu’da tüccarların konaklaması ve güvenliği için birçok han ve kervansaray yapmışlardır.
• Deniz ve kara ticaret yollarını birleştirmişlerdir.
• Yabancı tüccarlara gümrük vergisinde indirim yapmışlardır.
• Eşkıya ve korsan baskınlarından zarar gören tüccarların zararlarını ödemişlerdir (ilk devlet sigortacılığını başlatmışlardır).

Anadolu Selçukluları Dönemi’nden Kalan Bazı Eserler

Þ Konya’da; İnce Minare ve Karatay Medresesi *Sivas’ta Gök Medrese *Konya-Aksaray arasında; Sultan Hanı

Þ Kayseri’de; Ulu Cami, Darüşşifa (Hastane) *Erzurum’da; Çifteminare *Divriği’de Ulu Cami

Þ Alanya’da Kızılkule ve Tersane

Yazı, Dil Ve Edebiyat

Anadolu Selçuklu devletinde bilim dili Arapça devletin resmi dili ve edebiyat dili Farsçadır. Saray ve orduda Türkçe kullanılmıştır.

Anadolu’da hat, minyatür, oymacılık, nakkaşlık, kakmacılık, halı ve kilim dokumacığı ile madencilik de yaygındır.

Anadolu Selçuklu Devleti ve Beylikler döneminde Bektaşilik (Hacı Bektaşi Veli) ve Mevlevilik (Mevlana Celaleddin Rumi) gibi tarikatlar kuruldu.