Dört Şehir ve Mustafa Kemal Ders Notu - Özeti

[&]

DÖRT ŞEHİR VE MUSTAFA KEMAL

Selanik, Manastır, Sofya ve İstanbul şehirleri Mustafa Kemal'in fikir hayatının oluşmasında büyük etkiye sahiptir. Bu şehirlerden Selanik günümüzde Yunanistan; Manastır Makedonya; İstanbul Türkiye; Sofya ise Bulgaristan sınırları İçinde yer almaktadır.

SELANİK
* Mustafa Kemal’in doğup büyüdüğü, çocukluğunun geçtiği şehir olan Selanik, Osmanlı’nın önemli bir Balkan kentiydi. Ege kıyısında bulunan Selanik’te deniz ticareti oldukça gelişmişti. Nüfusu da çoktu. Farklı milletlerin bulunduğu bu şehirde, çeşitli dillerde gazete ve dergiler yayınlanırdı.
* Mustafa Kemal, 1907’de askeri görevle geldiği Selanik’te İttihat ve Terakki Cemiyetine katıldı. İttihat ve Terakki Cemiyetinin çalışmaları sonucunda II. Meşrutiyet ilan edildi (1908). Mustafa Kemal ordunun siyasetten ayrılması gerektiğini düşündüğünden ve İttihat ve Terakki Cemiyeti ile olan fikir uyuşmazlıkları sebebiyle cemiyetten ayrılarak kendini tamamen askerlik mesleğine verdi.

MANASTIR
* Konsolosluklar ve ticaret şehri Manastır, o dönemde aralarında çekişme olan çeşitli din ve milliyetten insanları barındırıyordu. Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan, kendi kiliseleri aracılığıyla bölgeye hâkim olmak istiyordu.
* Mustafa Kemal Askeri idadide (lise) öğrenim görmek üzere geldiği Manastır’da Vatan ve hürriyet şiirleri yazan Namık Kemal’den, milliyetçilik alanında ise Ziya Gökalp’ten ve Türkçülüğü savunan Mehmet Emin Yurdakul’dan etkilenmiştir.
* Mustafa Kemal’in tarih bilincinin gelişmesinde öğretmeni Mehmet Tevfik Bey’in rolü büyüktür.
* Burada bazı Fransız düşünürlerinin eserleriyle tanıştı.
* Bu dönemde Türk kültür ve tarihi ile ilgili okuduğu eserler sayesinde Mustafa Kemal'in fikir hayati şekillendi.
* 1897 Türk-Yunan Savaşında savaşta başarılı olunmasına rağmen barış masasında istenilenin alınamaması M.Kemal’i derinden etkiledi.

İSTANBUL
* İstanbul Osmanlı’nın başkentiydi ve Osmanlı’nın en gelişmiş şehriydi.
* M. Kemal, İstanbul’da hem asker hem öğrenci olarak bulunmuştur.
* Mustafa Kemal'in İstanbul’da bulunduğu Beyoğlu (Pera) ve Galata civarı, şehrin Batı’ya açılan yüzüydü. Avrupa elçiliklerinin yoğun olduğu bir semtti. Sosyal ve kültürel yönden hareketli bir semttir.
* Mustafa Kemal, okul yıllarında, arkadaşlarına konferans niteliğinde konuşmalar yaparken sonraki yıllarda da İstanbul’da evinde arkadaşlarıyla toplantılar düzenlemiş, ülke sorunlarını tartışmıştır. Ayrıca o yıllarda arkadaşlarıyla gazete ve dergi hazırlamıştır.

SOFYA
* Mustafa Kemal, Balkan Savaşları sonrasında 1913'te Sofya As-keri Ataşeliği’ne atanmıştır.
* O günlerde Sofya'da sosyal hayat çok canlıydı. Üst düzey yetkililerin katıldığı danslı, yemekli toplantılarda Mustafa Kemal, Avrupa devletlerinin temsilcileriyle doğrudan görüşme ve fikirlerini paylaşma imkânı buldu.
* Bulgaristan'da kalan Türklerle yakın ilişki kurdu ve Türklerin yaşadıkları yerleri ziyaret etti. Bulgaristan'da Türkçe olarak yayımlanan gazetelerle irtibat kurarak bölgedeki Türklerin sosyal ve siyasi haklarının yükseltilmesi çalışmalarına katıldı.
* Bulgar Meclisinin toplantılarını takip etti. Mustafa Kemal, gözlemlerinin yer aldığı raporlarına kendi analizlerini de ekleyerek bunları Osmanlı Hükümeti yetkilileriyle paylaştı.