Samyeli
Sultan
- Katılım
- 21 Kas 2011
- Mesajlar
- 985
- Puanları
- 43
Ali Kuşçu Kimdir (Hakkında Bilgi)
Ali Kuşçu kimdir, ne yapmıştır? Bilim insanı; Ali Kuşçu’nun hayatı ve eserleri…
Ali Kuşçu, Timur Devleti’nin döneminde Semerkant’ta yetişmiş, daha sonra Osmanlı ülkesinde büyük bir şöhret kazanmış olan Türk astronom ve matematikçisidir.
ALİ KUŞÇU “KUŞÇU” LAKABINI NASIL ALMIŞTIR?
Ali Kuşçu’nun asıl adı Alâeddin Ali, babasının adı Muhammed’dir. Doğum yeri ve tarihi tam olarak bilinmemekle beraber XV. yüzyıl başlarında Semerkant’ta dünyaya geldiği tahmin edilmektedir. Babası, Uluğ Bey’in doğancıbaşısı olduğu için “Kuşçu” lakabıyla anılmıştır. Kendisi de büyük bir âlim olan ve âlimleri koruyan Uluğ Bey, Ali Kuşçu’yu ya doğrudan doğruya babası vasıtasıyla veya aslen Bursalı olan ve tahsil için Mâverâünnehir’e giden Kādîzâde-i Rûmî aracılığıyla tanıyarak ona ders verdi. Dolayısıyla o, matematik ve astronomi alanındaki temel bilgileri Semerkant’ta Uluğ Bey, Kādîzâde-i Rûmî ve Gıyâseddin Cemşîd’den aldı.
Rivayete göre, bir türlü ilme doymayan Ali Kuşçu, Uluğ Bey ve Kādîzâde’den izin alamama endişesiyle gizlice Kirman’a gitti. Orada birçok kitabın yanı sıra Nasîrüddîn-i Tûsî’nin Tecrîdü’l-kelâm adlı eseriyle şerhini de okuma fırsatı buldu ve daha sonra Tûsî’nin eserini Şerhu’t-Tecrîd adıyla şerhederek Ebû Saîd Han’a takdim etti. Tekrar Uluğ Bey’in yanına döndüğünde ona Kirman’da kaleme aldığı Hallü eşkâli’l-kamer adlı risâlesini sunarak takdirini kazandı. Bundan sonra ilmini ilerletmek üzere Uluğ Bey tarafından Çin’e gönderildiği ve dönüşünde dünyanın yüzölçümünü, ayrıca meridyeni hesap ettiği bilinmektedir.
Uluğ Bey’in öldürülmesinden (1449) sonra koruyucusuz kalan Ali Kuşçu, Timur Devleti’nin sarayından ayrılarak hac maksadıyla Mekke’ye giderken Tebriz’e uğradı. Burada Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’dan büyük ilgi gördü ve elçilik göreviyle Fâtih Sultan Mehmet katına gönderildi. İlmine hayran olan Fâtih’in ısrarı üzerine elçilik görevini tamamladıktan sonra İstanbul’a döndü ve yol boyunca büyük törenlerle, armağanlarla karşılandı. Fâtih 1473’te Uzun Hasan üzerine yaptığı sefere birlikte götürdüğü Ali Kuşçu’yu dönüşte Ayasofya Medresesi’ne müderris tayin etti. Bu tayin İstanbul’da astronomi ve matematik alanındaki çalışmalara canlılık getirmiş, hatta Ali Kuşçu’nun derslerini ilim adamları dahi takip etmişlerdir.
ALİ KUŞÇU’NUN ÇALIŞMALARI (ESERLERİ-BULUŞLARI)
Ali Kuşçu’nun Fâtih zamanında Molla Hüsrev’le birlikte Semâniye medreselerinin programını düzenlemeye memur edildiği de rivayet edilmektedir. İstanbul’un boylamını, eskiden belirlenmiş olan 60 derecelik değeri düzeltip 59 derece, enlemini de 41 derece 14 dakika olarak tesbit ettiği bilinmektedir. Fâtih Camiî’nde de bir basîtesi (güneş saati) vardır
ALİ KUŞÇU ESERLERİ (TÜM ÇALIŞMALARI)
Astronomi-Matematik: Risâle fi’l-heye, Risâle fi’l-hisâb, er-Risâletü’l-fethiyye, er-Risâletü’l-Muhammediyye, Şerh-i Zîc-i Ulug Beg, Şerhu’t-Tuhfeti’ş-şâhiyye.
Kelâm ve Usûl-i Fıkıh: eş-Şerhu’l-cedîd ale’t-Tecrîd, Hâşiye ale’t-Telvîh.
Dil-Gramer: Şerhu’r-Risâleti’l-vaziyye, Risâle fî vazi’l-müfredât, Unkūdü’z-zevâhir, Şerhu’ş-Şâfiye li’bni’l-Hâcib, Fâide li-tahkīki lâmi’t-tarîf, Risâle Mâ ene kultü, Risâle fi’l-hamd.
ALİ KUŞÇU NE ZAMAN, NEREDE ÖLDÜ
Ali Kuşçu 5 Şâban 879’da (15 Aralık 1474) İstanbul’da vefat etti ve Eyüp Sultan Türbesi civarına defnedildi. Yetiştirdiği talebeler arasında torunu Mîrim Çelebi ile Molla Lutfî meşhurdur.
