7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notları: 6. Ünite 4. Konu

[Arca İsmail]

7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi YAŞAYAN DEMOKRASİ ÜNİTESİ KONU ÖZETİ - DERS NOTU:

​

Kut, Tanrı'nın kağana devleti yönetme gücü ve yetkisi vermesidir. Tarihteki Türk devletlerinin çok kolay yıkılmasının sebebi şudur; Devlet, ülke toprakları hanedan üyelerinin yani hükümdarın ve ailesinin ortak malıdır. Her çocuğun başa geçme hakkı olduğu için baştaki kişi ölünce oğullar arasında taht kavgaları çıkmakta bu yüzden devlet, diğer devletlerin himayesine girmekte ya da oğullar arasında paylaşılmaktadır. Eski Türkler'de siyasi ve ekonomik yönden önemli kararların alındığı meclise Toy ya da Kurultay denirdi. Devlet büyük hükümdarın isteğiyle yılda iki defa toplanır ve devletin önemli meselelerini görüşürdü. Osmanlı'da devlet işlerinin görüşülüp kara bağlandığı yere Divan-ı Hümayun denirdi. Divan'a padişah olmadığı zaman sadrazam başkanlık ederdi. Vezirler, kazasker, defterdar, nişancı ve daha sonraları kaptan-ı derya ve şeyhülislam divan üyeleri olmuşlardır. Devlet işleri haricinde divanda kazasker tarafından önemli davalara bakılırdı. 1839 yılında yayımlanan Tanzimat Fermanı ile vatandaşlara bazı haklar verildi.Can ve mal güvenliğinin sağlanacağı, vergilerin adil toplanacağı, mahkemelerin adaletli olacağı gibi kararlar halka duyuruldu.Bu yüzden Tanzimat Fermanı, Türk tarihinde demokratikleşmenin ilk adımı sayılır. 1876 yılında meşrutiyet ilan edildi. Kanun-i Esasi adıyla ilk Osmanlı yazılı anayasası hazırlandı. Meşrutiyet yönetiminde Müslüman ve gayri Müslim halka açılan meclis sayesinde söz söyleme hakkı elde etti.Bu mecliste alınan kararlar padişaha iletilirdi.Son söz padişaha aittir. Egemenlik, ülke yönetiminde, yönetme gücünün, karar verme yetkisinin halkın elinde bulunmasıdır. Halk, oy kullanarak yönetme yetkisini bir temsilciye verir. Demokrasi: Halk egemenliğine dayanan yönetim şeklidir. Halkın kendi kendine yönetilmesidir. Demokrasilerde hâkimiyetin asıl sahibi millettir. Herkesin oy hakkı vardır. Çoğulculuk, çoğunluk ve eşitlik prensipleri vardır. Demokrasinin temel ilkeleri; siyasi partiler, milli egemenlik, hürriyet ve eşitlik, seçim, hukukun üstünlüğü, çoğulculuk ve katılım. Yani demokrasinin var olduğu bir ülkede bunlar mutlaka olmalıdır. Özgürlük; başkalarına zarar vermeden bireylerin istediği her şeyi yapabilmesidir. Bir insanın özgürlüğü başka bir insanın özgürlüğü ile sınırlıdır. Mecliste 550 milletvekili vardır. Seçimler her 4 yılda bir yapılır. Cumhurbaşkanı 5 yılda bir seçilir. Hâkimiyetin Kaynağına Göre Devlet Çeşitleri: 1-Monarşi: Tek kişinin egemenliğine dayanılarak yönetilen devlettir. Tüm yetkilerin ve güçlerin tek kişide toplanmasıdır. Bu kişi kral, padişah veya prenstir. Örn. Suudi Arabistan, Ürdün, Körfez Ülkeleri. 2-Oligarşi: Hâkimiyet bir gruba, bir zümreye veya bir sınıfa aittir. Devleti idare edenler bu grup tarafından tayin edilir ve bu gruba karşı sorumludur. Suriye, Cezayir, Irak. 3-Teokrasi: Din kurallarına göre kurulup idare edilen devlettir. Dini düşünceye göre hâkimiyet tanrıya aittir. İran, Vatikan, İsrail. 4-Cumhuriyet: Millet egemenliğine dayanan, milletin egemenliği kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için kullandığı bir yönetim sistemidir.​

 

[Derya Erbek]

Teşekkür ederim