Ekonomi Alanındaki İnkılaplar (Yenilikler)

EKONOMİ ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR

İZMİR İKTİSAT KONGRESİ (17 ŞUBAT 1923)

Osmanlı Dönemi’nde;

• Kapitülasyonlar
• Sanayi İnkılâbı’nın gerçekleştirilememesi
• Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi)
• Yeraltı ve yerüstü kaynaklarının yabancıların eline geçmesi
• Bankacılık, ticaret, ulaşım sektörlerinin yabancıların elinde olması gibi nedenlerle milli bir ekonomi kurulamamıştı.
• Lozan Barış Antlaşması’yla kapitülasyonların kaldırılması, bağımsız ve milli bir ekonominin kurulması için gerekli olan ortamı hazırlamış oldu.

Atatürk Diyor ki: “Siyasi ve askeri zaferler ne kadar büyük olursa olsun, ekonomik zaferler ile taçlandırılmazlarsa kazanılan zaferler yaşayamaz, az zamanda söner.” Atatürk 

İzmir İktisat Kongresi; yeni Türk devletinin ekonomi politikasını belirlemek ve ekonomik bağımsızlık yolunda gerekli çalışmaları yapmak amacıyla çiftçi, tüccar, sanayici ve işçi temsilcilerinin katılımı ile toplandı.

Kongrede alınan kararlar:

• Kapitülasyonlar kaldırılmalıdır.
• Küçük işletmelerden fabrikalaşmaya geçilmelidir.
• Demiryolu ulaşımına öncelik verilmelidir.
• Milli bankalar kurulmalıdır.
• Hammaddesi yurt içinde olan ürünlerle ilgili sanayi dalları kurulmalıdır.
• Yabancıların elinde bulunan işletmeler satın alınarak millileştirilmelidir.

Not: Kongrede ekonomik bağımsızlığı amaçlayan Misak-ı İktisadi (Ekonomi Andı) kabul edilmiştir.

• Buna göre; milli kaynaklarımız kendi imkânlarımızla yine millet için değerlendirilecek ve yabancılara bağımlı kalınmayacaktı.
• İzmir İktisat Kongresi’nde daha çok liberal bir ekonomik kalkınma politikası benimsenmiş, devletin ekonomik alanda özendirici ve koruyucu bir rol üstlenmesi hedeflenmiştir.

• Bilgi: İzmir İktisat Kongresine;
• Her kesimden insanın katılması halkçılık ilkesi,
• Milli bir ekonomi amaçlanması milliyetçilik ilkesi,
• Kalkınmanın devlet eliyle gerçekleştirilmesi devletçilik ilkesi ile ilgilidir.
• Cumhuriyetin ilk yıllarında, devlet-vatandaş işbirliğine dayalı liberal bir ekonomi politikası izlenmiş ancak;
• Özel teşebbüsün yetersiz kalması ve teknik eleman azlığı,
• Vatandaşın gelir seviyesinin çok düşük olması,
• 1929 Dünya Ekonomik bunalımı gibi nedenlerle 1933’e kadar istenilen sanayileşme sağlanamamış, bu yüzden devletçi bir ekonomi politikası uygulanmaya başlanmıştır.

TARIM ALANINDAKİ GELİŞMELER

• Osmanlı Devleti zamanında köylüden alınan Aşar vergisi (1/10 oranındaki ürün vergisi) kaldırıldı. (1925)

Bilgi: Aşar verginin kaldırılması ile köylüyü ağır vergi yükünden kurtarmak ve tarımsal üretimi arttırmak amaçlanmıştır.

Köylünün yararına bir uygulama olduğu için Halkçılık ilkesi ile ilgilidir.

• Toprak Reformu yapıldı ve köylüye toprak mülkiyeti sağlandı.
• Tarım Kredi Kooperatifleri kuruldu.
• Ankara’da Atatürk Orman Çiftliği kuruldu.
• Yüksek Ziraat Enstitüsü kuruldu.
• Ziraat okulları açıldı.
• Örnek çiftlikler kuruldu.
• Makineleşmeye önem verildi.

Yorum: Atatürk, Ankara’da kurduğu Atatürk Orman Çiftliği ile köylüye modern tarım konusunda örnek olmayı amaçlamıştır.

KABOTAJ KANUNU – 1 TEMMUZ 1926

Kabotaj; bir ülkenin kendi karasularında (deniz ve limanları arasında) yük ve yolcu taşıma hakkıdır.

Bu hak Osmanlı Devletinde yabancı şirketlere verilmişti. Bu durum ekonomik bağımsızlığımıza ve egemenlik haklarımıza aykırı bir durumdu.

• Kabotaj Kanununun kabul edilmesi ile limanlarımız arasındaki yük ve yolcu taşıma hakkı Türklere verildi.
• Türk karasularında yük ve yolcu taşıma hakkının Türklere ait olduğu kabul edildi. (1 Temmuz 1926)

Bilgi: Kabotaj Kanunu;

• Denizyollarını millileştirdiği için Milliyetçilik ilkesi ile,
• Ekonomi ile ilgili olduğu için Devletçilik ilkesi,
• Egemenlik haklarımızla ilgili olduğu için milli bağımsızlık ile ilgilidir.

EKONOMİ ALANINDAKİ DİĞER GELİŞMELER

• 1924’te İş Bankası, 1925 yılında Ticaret ve Sanayi Odaları kuruldu.
• Özel sektörü özendirmek amacıyla 1927’de Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarıldı. Ancak özel sermaye yetersizliği ve 1929 Dünya ekonomik krizinin etkisiyle istenilen sonuç elde edilemedi.
• Özel sermaye yetersiz olduğundan karma ekonomi modeli benimsendi.
• 1933’te I. Beş Yıllık Kalkınma Planı uygulanmaya konularak, devlet eliyle önemli tesisler açılmıştır. Sümerbank, merinos, cam, kâğıt, deri, şeker ve demir – çelik fabrikaları kuruldu.
• 1938’de hazırlanan İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 2.Dünya savaşı nedeniyle uygulanamadı.
• Ülkemizdeki maden kaynaklarını araştırmak için Maden Tetkik ve Arama
• Enstitüsü kuruldu.(1935)
• Maden yataklarını işletmek için Etibank kuruldu.
• Dokuma sanayini geliştirmek için Sümerbank kuruldu.
• Birçok yabancı kuruluş devletleştirildi.

Belgeyi daha düzenli ve word olarak indirmek için BURAYA TIKLAYINIZ.