TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNE KARŞI ÇIKARILAN AYAKLANMALAR
Ayaklanmaların çıkmasında;
- İstanbul Hükümetinin Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarını idama mahkûm ettirmesi
- İstanbul Hükümetinin saltanat ve hilafetin otoritesini devam ettirme düşüncesi
- Milli bilinci yok ederek TBMM’yi halktan uzaklaştırmak istemeleri
- Şeyhülislamın, milli mücadelenin lider kadrosu aleyhinde fetva yayımlaması,
- Azınlıkların (Rum, Ermeni) yeni devletler kurma çalışmaları
- İngilizlerin Boğazları daha uzun süre elde tutma planı
- Bazı Kuvayı Milliye birliklerinin disiplinsiz hareketleri etkili olmuştur.
AYAKLANMALARA KARŞI ALINAN ÖNLEMLER
- Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı.
- İstiklal Mahkemeleri
- İstanbul Hükümeti’nin fetvasına karşılık olarak Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi imzasıyla karşı fetva hazırlandı.
- Ankara’da kurulan Anadolu Ajansı ve Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi ile aleyhte propagandalara karşılık verildi.
- Kuvayı Milliye birlikleri kaldırılmış ve yerlerine Düzenli Ordu kurulmuştur.
- İstiklal Mahkemesi üyelerinin Meclis içerisinden seçilmesi TBMM’nin yargı yetkisini de kullandığını gösterir.
AYAKLANMALARIN SONUÇLARI
- TBMM, elindeki insan ve malzeme gücünü ayaklanmaları bastırmak için kullandığından, milli kaynak zayiatına ve kardeş kanının dökülmesine neden oldu.
- Düzenli ordunun kurulması ve Kurtuluş Savaşı’nın başarıya ulaşması gecikti.
- İtilaf Devletleri ve Yunanlılar, TBMM’nin ayaklanmalarla uğraşmasından yararlanarak işgallerini genişlettiler.
- Ayaklanmaları bastırmasındaki başarılarından dolayı, TBMM’nin halk üzerindeki gücü arttı.(olumlu)
DOĞRUDAN İSTANBUL HÜKÜMETİ TARAFINDAN ÇIKARILAN AYAKLANMALAR
- İngilizlerin, Boğazları kontrol altında tutmak amacıyla İstanbul Hükümeti’ne çıkarttıkları isyanlardır.
- Ahmet Anzavur: Balıkesir ve çevresindeki Kuvayı Milliye birliklerini dağıtmak amacıyla İngiliz desteğiyle çıkarılmıştır.
- Kuvayı İnzibatiye (Halifelik Ordusu) Ayaklanması: Damat Ferit tarafından milli güçleri dağıtmak amacıyla İzmit
İSTANBUL HÜKÜMETİ VE İTİLAF DEVLETLERİ TARAFINDAN ÇIKARILANLAR
- Halkın dini duygularını istismar ederek Milli Mücadele’yi engellemek için çıkarılan ayaklanmalardır.
- Bolu, Düzce, Hendek, Adapazarı (Boğazlar için),
- Bozkır, Delibaş Mehmet (Konya en geniş kapsamlı dini ayaklanma),
- Koçgiri (Sivas ve Erzincan),
- Çapanoğulları (Yozgat),
- Çopur Musa (Afyon)
- Milli Aşireti (Urfa), Cemil Çeto (Batman)
AZINLIKLAR TARAFINDAN ÇIKARILAN AYAKLANMALAR
Osmanlı Devleti’nin iyice zayıflamasına paralel olarak;
- Doğu Anadolu’da Ermeniler,
- Doğu Karadeniz’de Rumlar
- Batı Anadolu’da Rumlar,
- Güney Anadolu’da Fransızların desteği ile Ermeniler tarafından bağımsız bir devlet kurmak amacıyla çıkarılan ayaklanmalardır.
- TBMM’ye karşı çıkan ayaklanmaların içerisinde en uzun süreli olanları azınlık (özellikle Rum) ayaklanmalarıdır.
KUVAYI MİLLİYECİLER TARAFINDAN ÇIKARILAN AYAKLANMALAR
- Düzenli ordunun kuruluş aşamasında belirli bir disiplin ve otorite altına girmek istemeyen bazı Kuva-i Milliye Şefleri tarafından çıkartılmıştır.
- Çerkez Ethem (Kütahya),
- Demirci Mehmet Efe (Denizli) ayaklanmalarıdır
Bu özeti düzenlenmiş ve word olarak indirmek için BURAYA TIKLAYINIZ