Yararlı ve Zararlı Cemiyetler Ders Notları (word)

Yararlı ve Zararlı Cemiyetler Ders Notları (word) olarak indirmek için BURAYA TIKLAYIN

YARARLI VE ZARARLI CEMİYETLER

 Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra, Osmanlı ordusunun terhis edilmesi, Anadolu’nun işgale uğraması ve Osmanlı Hükümetinin işgallere duyarsız kalması sonucu Anadolu’da otorite boşluğu oluşması cemiyetlerin kurulmasına neden olmuştur. Bu cemiyetler kuruluş amaçlarına göre zararlı ve yararlı(milli) cemiyetler olarak ikiye ayrılır.

 ZARARLI CEMİYETLER

  1. A) Azınlıklar tarafından kurulan cemiyetler

(Rumların kurduğu cemiyetler)

  1. Mavri Mira Cemiyeti: İstanbul’daki Fener-Rum Patrikhanesi tarafından kurulmuş, büyük Yunanistan’ı kurmayı amaçlamıştır.
  2. Pontus Rum Cemiyeti: Trabzon merkez olmak üzere Samsun’dan Batum’a kadar uzanan alanda (Doğu Karadeniz’de) bir Pontus Rum Devleti kurmayı amaçlamıştır.
  3. Etnik-i Eterya Cemiyeti: Bizans İmparatorluğunu yeniden canlandırmayı amaçlamıştır.

(Ermenilerin kurduğu cemiyetler)

  1. Hınçak ve Taşnak Cemiyetleri: Doğu Anadolu’dan Adana’ya kadar uzanan bölgede bir Ermeni devleti kurmayı amaçlamıştır.

(Yahudilerin kurduğu cemiyetler)

  1. Makabi ve Alyans-İsrailit Cemiyetleri: Yahudiler tarafından Filistin’de bir Yahudi devleti kurmak amacıyla kurulmuştur.

        B) Milli Varlığa Düşman Cemiyetler

Türkler tarafından kurulan zararlı cemiyetlerdir. Milli mücadeleye karşı çıktıkları için milli bağımsızlığa ters düşmüşlerdir.

  1. Hürriyet ve İtilaf Fırkası: İttihat ve Terakki karşıtıdır. İç isyanlarda kışkırtıcı rol oynamış, mili mücadeleye karşı çıkmıştır.
  2. Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası: Vatanın kurtuluşunun ancak padişah ve halifenin buyruklarına bağlı kalmakla gerçekleşebileceğini savunmuştur.
  3. Teali – İslam Cemiyeti: İstanbul’da kurulmuştur. Temel dayanağı hilafettir. Kurtuluşun İslam’da olduğu savunmuştur.
  4. Kürt Teali Cemiyeti: Doğu Anadolu’da bağımsız bir Kürt devleti kurmayı hedeflemiştir.
  5. Wilson Prensipleri Cemiyeti: Bazı aydınlar tarafından desteklenen bu cemiyet, Amerikan mandası altına girilmesi gerektiğini savunmuştur.
  6. İngiliz Muhipleri Cemiyeti: İngilizlerin himayesine sığınmak gerektiğini savunmuştur.

 Zararlı Cemiyetlerin Özellikleri

  • Millî Mücadele hareketine karşı düşmanca tutum sergilemişlerdir.
  • Bağımsız devlet kurmayı amaçlamışlardır.
  • Faaliyette bulundukları bölgelerde yaşayan Türk halkının can ve mal güvenliğine zarar vermek suretiyle onları göçe zorlamışlardır. Böylece nüfus üstünlüğünü sağlamaya çalışmışlardır.
  • İşgalci devletlerden yardım ve destek almışlardır.
  • Güvenliği bozarak Mondros’un uygulanması için ortam hazırlamışlardır.

 YARARLI(MİLLİ) CEMİYETLER

 1- Trakya-Paşaeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti:

Kurulan ilk yararlı cemiyettir. Doğu Trakya’nın Yunanlılar tarafından işgal edilmesini önlemek amacıyla kurulmuştur. Osmanlı Devleti’nin dağılması durumunda bağımsız bir devlet kurma kararı da alınmıştır.

2- İzmir Müdafaai Hukuku Osmaniye Cemiyeti: İzmir’de Yunanlıların değil Türklerin çoğunlukta olduğunu dünya kamuoyuna basın ve yayın yoluyla duyurmaya çalıştı. Batı Anadolu’daki Kuvayı Milliye hareketine silah ve cephane yardımı yaptı.

3-Reddi İlhak Cemiyeti: İzmir’in işgal edilmesine karşı çıkarak bölgenin Türklere ait olduğunu ispatlamak için çalışmalar yaptı.

4- Doğu Anadolu (Şark Vilayetleri) Müdafaai Hukuk Cemiyeti: Merkezi İstanbul’dur. Amacı Doğu Anadolu’yu işgallerden koruyarak Ermeni devletinin kurulmasını önlemektir. Erzurum kongresini bu cemiyet düzenlemiştir.

5- Kilikyalılar Cemiyeti: İstanbul’da kurulmuştur. Amaç; Adana ve çevresini Fransız ve Ermeni işgalinden kurtarmaktır.

6- Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Bu cemiyet, Trabzon ve çevresine yönelik Rum ve Ermeni iddialarına karşı, Türk ve Müslüman halkın haklarını korumak amacıyla faaliyet göstermiştir.

7- Milli Kongre Cemiyeti: İstanbul’da kuruldu. Cemiyetin amacı, Türklere karşı yapılan haksız propagandalara karşı çıkmak, basın ve yayın yolu ile Türk Milletinin haklı sesini dünyaya duyurmaktır.

Bilgi: Kuvayı Milliye tabirini kullanan ilk kuruluş Milli Kongre Cemiyetidir.

8- Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti: Sivas’ta, Sivas valisinin eşi Melek Hanım tarafından kurulmuş, vatanın bütünlüğünü korumak için mitingler düzenlemiştir.

Yararlı Cemiyetlerin Özellikleri

  • Bölgesel cemiyetlerdir.
  • Öncelikli amaçları ülkeyi korumak değil, kuruldukları bölgeyi korumaktır.
  • Genellikle basın-yayın yolu ile çalışmalarını sürdürmüşlerdir.
  • Kuruluşlarında milliyetçilik düşüncesi etkilidir.
  • Milli direniş bilincini uyandırmışlardır.
  • İstanbul’a bağlı veya karşı değillerdir.
  • Sivas Kongresi’nde Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti adıyla birleştirilmişlerdir.