Temel Haklarımızı Öğrenelim Ders Notu

Temel Haklarımızı Öğrenelim Ders Notu

TEMEL HAKLARIMIZI ÖĞRENELİM (6. Öğrenme alanı- 3.kazanım)

Temel Hak: Bir insanın doğuştan sahip olduğu ve insanca yaşayabilmesi için gerekli olan haklara temel hak denir.

Temel haklar devlet tarafından anayasa ile korunma altına alınmıştır. İnsanlar yaşamak, eğitim almak, sağlıklı bir yaşam sürmek, özel hayatlarının gizli tutulmasını istemek, konut sahibi olmak, geçimini sağlamak için çalışma gibi temel haklara sahiptir.

Kişi Dokunulmazlığı Hakkı (Yaşama Hakkı) (madde 17) : Yaşamak en temel hakkımızdır ve herkesin ilk görevi çocukları korumaktır. Çocuklar görüşlerini serbest ifade etme hakkına sahiptir. Çocukları ilgilendiren konularda görüşlerinin dikkate alınması gerekir.

Özel Hayatın Gizliliği Hakkı (madde 20): Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.

Konut Dokunulmazlığı Hakkı (madde 21): Kimsenin konutuna dokunulamaz. Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve buradaki eşyaya el konulamaz.

Sağlık Hakkı (madde 56): Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir. Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler.

Eğitim Hakkı (madde 42): Kimse eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre devletin gözetim ve denetimi altında yapılır. Bu esaslara aykırı eğitim ve öğretim yerleri açılamaz. İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve devlet okullarında parasızdır.

Seçme ve Seçilme Hakkı (madde 67): Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir. On sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme, seçilme ve halk oylamasına katılma haklarına sahiptir.

Haberleşme Özgürlüğü (madde 22): Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır. Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; haberleşme engellenemez ve gizliliğine dokunulamaz.

Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü (madde 23): Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir. Yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını korumak; Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlenmesini önlemek; Amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir. Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabilir. Vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz.

Çalışma ve Dinlenme Hakkı (madde 50): Kimse yaşına cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.
Tüm çocuklar aile, okul gibi çeşitli grupların içinde bulunur. Çocuklar hangi grubun içinde bulunursa bulunsun etkin ve katılımcı bir vatandaş olmalı, çocukları ilgilendiren konularda alınan kararlara katkı sağlamaya çalışmalıdır. Ailede, sınıfta ya da okulda alınan kararlar konusunda fikirler belirterek, kararlara katkı sağlayarak, hem düşünce özgürlüğü kullanılmış hem de alınan kararlarda söz sahibi olunmuş olur.

Katılma Hakkı (madde 67): Katılma hakkına en iyi örnek genel ve yerel seçimlerde oy kullanmak ve aday olmaktır. Sivil toplum kuruluşlarında yer almak, çevremizdeki sorunlar ile ilgili düşüncelerimizi yetkililere iletmek de başka bir katılım biçimidir.
“Vatandaşlar kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir.”
Çocuklar 18 yaşına geldiğinde anayasadaki bu madde de yer alan katılma hakkından yararlanabileceklerdir. Böylece etkin bir vatandaş olarak ülkenin yönetiminde söz sahibi olacaklardır.

Özgürlük: Herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya uğramadan düşünebilmek ve davranabilmektir. Düşünce özgürlüğü ise görüşlerimizi başkalarıyla paylaşma ya da paylaşma konusunda özgür olmak anlamına gelir. Hepimiz bu özgürlüğe sahibiz.

Din ve Vicdan Özgürlüğü (madde 24): Herkes vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir. Kimse ibadete, dinî ayin ve törenlere katılmaya, dinî inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; dinî inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz. Din ve ahlak eğitim ve öğretimi devletin gözetim ve denetimi altında yapılır.

Düşünce ve Kanaat Hürriyeti (madde 25): Herkes düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.

Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti (madde 26): Herkes düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hakkımızı kullanırken başkalarına saygısızlık etmemeli, onların haklarını çiğnememeliyiz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir