Destan ve Yazıtlarda Türkler Ders Notları

Destan ve Yazıtlarda Türkler Ders Notları

DESTAN VE YAZITLARDA TÜRKLER (2. öğrenme alanı-1.kazanım)
Türklerin bilinen ilk yurdu Orta Asya’dır. Orta Asya batıda Hazar Denizi, doğuda Kingan Dağları, kuzeyde Altay Dağları, güneyde ise Tibet Platosu ve Hindukuş Dağları arasında yer alır. Bu coğrafyada Türkler, İslamiyet’ten önce Hun, Kök Türk ve Uygur gibi devletler kurmuştur.

Orta Asya’nın Özellikleri:
 Coğrafi özellikler, bozkır kültürünün ortaya çıkmasında etkili olmuştur.
 Çadır, kilim ve demir bu kültürün önemli unsurlarındandır
 Halı, konargöçer yaşam tarzının vazgeçilmez eşyasıdır.
 Konargöçer bir hayat tarzı yaşamakta ve daha çok hayvancılık ile uğraşmaktaydılar.
 Türkler için “at” çok önemlidir ve ilk defa evcilleştirilmiştir.
 Gök Tanrı inancı vardır. Ölümden sonra hayata inanılır.
 Toplumun en küçük birimi aile idi. Aileler sülaleleri, sülaleler boyları, boylar milleti, millet de devleti oluştururdu.
Kurgan: Eski Türklerde ölen kişinin değerli eşyalarıyla birlikte gömüldüğü mezara kurgan denir.
Yuğ: Eski Türklerde cenaze töreni ve cenazede ağıt yakılmasına yuğ denir.
Töre: Örf ve adetlerle belirlenen sözlü hukuk kurallarıdır.
Kut: Hükümdara devleti yönetme yetkisinin Tanrı tarafından verildiği inancıdır.
Kurultay (toy): İlk Türk devletlerinde devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı meclistir.
Hatun: Kağan’ın eşi
Balbal: Mezarların üstüne öldürdükleri insan sayısı kadar insan şeklinde dikilen taşlardır.

Orta Asya’dan Göçlerin Nedenleri:
Nüfusun artması ve otlakların azalması
Salgın hastalıklar
İklimin kurak olması, kışın şiddetli geçmesi
Komşu devletlerin saldırıları ve kendi aralarındaki mücadeleler

ASYA HUN DEVLETİ (M.Ö 220-MS 216)
Tarihte bilinen ilk Türk devletidir.
Teoman tarafından kurulmuştur.
Teoman Türk boylarını tek bir yönetim altında toplamıştır.
Teoman döneminde Çinliler Türk akınlarını önlemek için Çin Seddi’ni yaptırdılar.
Devlet en parlak dönemini Metehan döneminde yaşamıştır.
Mete günümüz ordusunda kullanılan onlu sistemi (10’lu Sistem) kurdu.
Oğuz Kağan destanındaki Oğuz’un Metehan olduğu sanılmaktadır. DİLEKÇE HAKKI (1982 ANAYASASI – MADDE 74) Vatandaşlar ve karşılıklı esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne yazı ile başvurma hakkına sahiptir.

BİLGİ NOTU: Türkler, tarihte demir madenini ilk işleyen milletlerdendir. Başlıca mesleklerinden biri madencilik olan Türkler; savaş aletleri, tabaklar, maşrapalar, heykeller vb. eşyalar yapmışlardır.

KÖKTÜRK DEVLETİ (552-745):
Tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devletidir.
Bumin Kağan tarafından kurulmuştur.
630 yılında yıkıldı, 681 yılında Kutluk Kağan 2. Göktürk Devleti’ni kurdu.
Hükümdar Bilge Kağan, kardeşi Kül Tigin ve vezir Tonyukuk adına Orhun Yazıt (kitabe)’ları dikildi.
Orhun Yazıtları Türk tarihinin ve edebiyatının ilk yazılı belgeleridir.
Orhun Yazıtları 38 harften oluşur, Orhun alfabesi ile yazılmıştır. Günümüzde Moğolistan sınırları içindedir.
Ergenekon Destanı Köktürklere aittir.

UYGUR DEVLETİ (745-840):
Bilge Kül Kağan tarafından kuruldu.
Devletin merkezi Karabalasagundur.
Türk tarihinde yerleşik hayata geçen ilk uygarlıktır.
İlk Türk mimari eserler olan saraylar ve tapınaklar bu dönemde yapılmıştır.
Resim, minyatür, heykel türü eserleri oluşturmuşlardır.
Kağıt ve matbaayı kullanan ilk uygarlıktır.
18 harften oluşan Uygur alfabesini kullanmışlardır.
Eşyayı kiraya verme, ortaklık kurma, iş sözleşmesi senedi gibi hukuki olayları gerçekleştirdiler.
Posta teşkilatı, vergi sistemleri kurmuşlardır.
Maniheizm dinini benimsemeleri Türklük ve savaşçılık özelliklerinin yok olmasına neden olmuştur.